Dekret Gracjana ze zbiorów BU KUL Causa I

  Discordantium Canonum Concordia, zwany potocznie Dekretem Gracjana, jest pierwszym zaakceptowanym przez Kościół zbiorem prawa kanonicznego. Tekst powstał w Bolonii około 1150 r. Autorstwo przypisywane jest mnichowi z zakonu Kamedułów o imieniu Gracjan.

  Egzemplarz przechowywany w BU KUL powstał w drugiej połowie XIII wieku, w środowisku paryskim. Ozdobiony został 38 miniaturami figuralnymi, które ilustrują tzw. causae, fikcyjne sytuacje wymyślone przez autora, będące podstawą do prawniczych analiz. Poniżej - miniatura Causa I.

Tłumaczenie:
Pewien człowiek, mający syna, ofiarował go bardzo bogatemu klasztorowi. Zapłacił 10 funtów, żądanych przez opata i jego braci, [za to] że syn będzie przyjęty, choć sam jednak [syn] dobrodziejstw stanu tego, przez swój wiek, nie znał. Chłopiec rósł, z upływem czasu i postępów w służbie bożej sięgnął męskiego wieku i kapłaństwa. Potem, za chwalebną służbę wybrany został biskupem, lecz z pomocą wstawiennictwa jego ojca i jego darów pieniężnych. Gdy pieniądze dano także pewnemu z doradców arcybiskupa, on [syn] był konsekrowany biskupem, nieświadom ojcowskiej interwencji i darów. Z upływem czasu wyświęcał pewnych ludzi po wzięciu pieniędzy, lecz innych on wyświęcał bez opłat. W końcu, przed metropolitą swoim oskarżony i znaleziony winnym, dostał wyrok potępienia.

 

Jedna ze stronic rękopisu dzieła Discordantium Canonum Concordia (tzw. Dekret Gracjana), koniec XIII w. Ze zbiorów BU KUL

Quidam habens filium obtulit eum ditissimo cenobio: exactus ab abbate et a fratribus decem libras soluit, ut filius susciperetur, ipso tamen beneficio etatis hoc ignorante. Creuit puer, et per incrementa temporum et offitiorum ad uirilem etatem et sacerdotii gradum peruenit. Exinde suffragantibus meritis in episcopum eligitur, interueniente obsequio et paternis precibus; data quoque pecunia cuidam ex consiliariis archiepiscopi, consecratur iste in antistitem, nescius paterni obsequii et oblatae pecuniae. Procedente uero tempore nonnullos per pecuniam ordinauit, quibusdam uero gratis benedictionem sacerdotalem dedit; tandem apud metropolitanum suum accusatus et conuictus sententiam in se dampnationis accepit.

Komentarz:
  Sprawa ta porusza dość istotny w średniowieczu problem symonii. Prezentowana miniatura obrazuje pierwszą część opowiadania. W rozdzielonej podwójną, architektoniczną arkadą przestrzeni, ukazano dwie sceny: po prawej siedzący biskup strzyże tonsurę klęczącemu przed nim chłopcu. Stojący obok ojciec chłopca, w długiej szacie, z kapturem na głowie, wręcza mnichom sakiewkę z pieniędzmi.
  W lewej części miniatury przedstawiona jest dyskusja papieża i dwóch prawników, z których jeden wskazuje dłonią na scenę symonii.

Arkadiusz Adamczuk