Narodowy Uniwersalny Katalog NUKAT - po czterech latach (2006)

Narodowy Uniwersalny Katalog NUKAT - po trzech latach (2005)

Aktywność bibliotek w katalogowaniu - stan na koniec roku 2006

 

Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny NUKAT a przemiany w bibliotekach

mgr Maria Burchard, Kierownik Centrum NUKAT

wrzesień 2005 r.

Konferencja w Bibliotece Głównej Politechniki Poznańskiej: Biblioteki naukowe w kulturze i cywilizacji
(wrzesień 2005 r.)

Abstrakt:
  Działający od prawie trzech lat katalog NUKAT powstaje metodą współkatalogowania
i jest źródłem gotowych rekordów dla bibliotek współpracujących.
Katalog centralny NUKAT:
− ułatwił uzyskanie informacji o miejscu przechowywania dokumentu w Polsce
   oraz o jego dostępności w bibliotece lokalnej; stanowi to istotne ułatwienie
   w prowadzeniu wypożyczeń bibliotecznych;
− umożliwił przyspieszenie i racjonalizację katalogowania zbiorów
   poprzez organizację współkatalogowania, wykluczając dublowanie pracy;
− umożliwia budowanie spójnego systemu danych w skali kraju;
− wymusza w bibliotekach współpracujących restrykcyjne stosowanie norm,
   formatów i przepisów katalogowania oraz podążanie za zmianami w tym zakresie;
− ma wpływ na organizację pracy w bibliotekach współpracujących.
  Wszelkie inicjatywy i przedsięwzięcia podejmowane w bibliotekach powinny być analizowane
w kontekście współpracy z katalogiem NUKAT i budowanej w nim informacji o zbiorach.
Słowa kluczowe:
współkatalogowanie; rekordy bibliograficzne; wymiana informacji bibliograficznych;
dokumenty biblioteczne - lokalizacja; informacja o dokumentach; standardy katalogowania.

1. Wprowadzenie

  Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny NUKAT oparty jest na koncepcji zbiorowego katalogowania w bazie centralnej i udostępniania bibliotekom gotowych danych do kopiowania. Jest przedsięwzięciem ogólnokrajowym realizowanym przez biblioteki naukowe, a w szczególności biblioteki akademickie, przygotowujące rekordy haseł wzorcowych oraz rekordy bibliograficzne dla dokumentów gromadzonych w swoich zbiorach. Rekordy te, po zatwierdzeniu do katalogu centralnego, są następnie wielokrotnie, w miarę potrzeby, wykorzystywane w katalogach lokalnych jako podstawa ich budowania. Koordynację współkatalogowania i kontrolę wprowadzanych do NUKAT-u rekordów prowadzi zespół Centrum NUKAT w Bibliotece Uniwersyteckiej UW w Warszawie.

  Do tworzenia koncepcji katalogu centralnego polskie biblioteki naukowe przystąpiły w końcu 1997 roku z bagażem rekordów utworzonych w katalogach lokalnych pod koniec lat '80. i w pierwszej połowie lat '90. XX w. Katalogi te budowane były z wykorzystaniem rozmaitego oprogramowania bibliotecznego obsługującego różnego rodzaju, często niestandardowe, formaty zapisu danych oraz z ograniczoną świadomością znaczenia pojęcia kartoteki haseł wzorcowych (khw). Był to wynik prowadzonego wówczas żywiołowo i w rozproszeniu procesu komputeryzacji katalogów bibliotecznych. Zabrakło centralnej koordynacji i dalekowzrocznej strategii w realizacji tego zadania. Do pracy w systemach skomputeryzowanych biblioteki przeniosły swój warsztat, wypracowany przez lata przy budowaniu katalogów kartkowych, wraz z różnymi lokalnymi nawykami i odrębnościami. Nie było warunków, przede wszystkim finansowych, ale także odpowiedniej dojrzałości środowiska bibliotekarskiego, aby komputeryzację katalogów bibliotecznych rozpocząć od zbudowania katalogu centralnego, a dopiero w drugiej kolejności budować katalogi lokalne jako jego pochodne [3] [4]. Nie potrafiliśmy dostrzec nadzwyczajnych możliwości, jakie niosła niedoskonała jeszcze wówczas łączność sieciowa. Nie dostrzegano również potrzeby współpracy i nie było powszechnej gotowości do połączonego działania. Jedyne inicjatywy wspólne zrealizowane w gronie bibliotek użytkujących system VTLS odbierane były jako utrudnienie katalogowania i odbieranie autonomii bibliotekom [1] [2]. Takie właśnie były reakcje na przygotowane teoretycznie przez Annę Paluszkiewicz, a następnie upowszechniane poprzez szkolenia i wdrażane od początku w bibliotekach użytkujących system VTLS, zagadnienia podstawowe dotyczące zasad tworzenia i stosowania rekordów khw oraz stosowania formatu - początkowo USMARC, później MARC 21 [6] [7]. Były to inicjatywy oddolne, dzięki którym została zapoczątkowana w 1993 roku Centralna Kartoteka Haseł Wzorcowych (CKHW) [1], a w 1995 roku Centralny Katalog Czasopism (CKTCz) [5]. Obie te bazy jako jedyne z utworzonych w latach '90. zostały później wykorzystane w katalogu centralnym NUKAT i są w nim nadal rozwijane.

  Jeszcze na etapie projektowania katalogu centralnego ścierały się dwa poglądy na temat jego kształtu [2]. Część zespołu projektantów poważnie sprzeciwiała się rygorystycznemu nakazowi sporządzania i stosowania w katalogu centralnym rekordów khw i budowaniu tego katalogu w trybie online za pomocą klienta systemu centralnego. Ponadto forsowany był pomysł scalenia w bazie katalogu centralnego niejednorodnych danych z istniejących katalogów lokalnych. Akcentowano przy tym funkcję informacyjną budowanej bazy, a nie brano pod uwag konsekwencji wynikających z takiego posunięcia. Tymczasem u progu XXI wieku Polsce potrzebne było zbudowanie wreszcie źródła gotowych rekordów, a więc zespołowo tworzonego zbioru prawidłowych, wiarygodnych danych. Tylko takie przedsięwzięcie mogło przyczynić się do jakościowej zmiany w budowaniu dostępnego w internecie systemu informacji o zbiorach polskich bibliotek. Różnego rodzaju katalogi centralne, będące wynikiem sumowania dorobku wielu bibliotek, od lat prowadzi Biblioteka Narodowa, ale służą one li tylko informacji, nie zawsze zresztą precyzyjnej z powodu braku konsekwentnego stosowania kontroli za pomoc khw oraz zastosowania innych znanych i dostępnych rozwiązań, które uczyniłyby z nich katalogi na miarę dzisiejszych możliwości i potrzeb.

2. Tempo i poziom katalogowania

  Katalog centralny NUKAT kończy trzeci rok działania. Zaangażowanych w jego budowanie jest obecnie 49 bibliotek, w tym wszystkie największe w kraju biblioteki akademickie (lista bibliotek współtworzących NUKAT dostępna jest w witrynie www.nukat.edu.pl). Już blisko dziesięć następnych wyraziło gotowość współpracy i objętych będzie najbliższym szkoleniem.

  Czy utworzenie katalogu centralnego NUKAT wpłynęło na przemiany w bibliotekarstwie polskim? Z pewnością tak. Najbardziej spektakularnym skutkiem utworzenia katalogu centralnego NUKAT jest przyspieszenie budowania katalogów lokalnych, podniesienie poziomu katalogowania oraz widoczna w środowisku bibliotekarskim zmiana podejścia do tego zagadnienia. Nikt dziś nie kwestionuje potrzeby stosowania w katalogu komputerowym rekordów kartoteki haseł wzorcowych pochodzących z jednego centralnego zbioru. Biblioteki, które jeszcze jej nie stosują, skazują się na marginalizację i prędzej czy później będą musiały się zmierzyć z problemem ujednoliconego dostępu do danych.

  Współkatalogowanie w bazie centralnej, cecha katalogu, która budziła tyle obaw, przyniosła wspaniały, prognozowany zresztą efekt – likwidację wielokrotnego katalogowania tych samych dokumentów i obniżenie jego kosztów. Każdy dokument skatalogowany jeden raz do katalogu centralnego jest wielokrotnie wykorzystywany w katalogach lokalnych. Biblioteki zyskały czas na systematyczne katalogowanie dokumentów zarejestrowanych dotąd jedynie w katalogach kartkowych. Dokumenty najnowsze, najczęściej powtarzające się w bibliotekach, powielane są wielokrotnie w katalogach lokalnych (nawet do 27 razy). Po 33 miesiącach współkatalogowania w katalogach lokalnych bibliotek współpracujących z NUKAT-em, wśród rekordów skopiowanych średnio 58 proc. to rekordy autorstwa innych bibliotek, a tylko 42 proc. to rekordy własne. Wkład bibliotek w zawartość katalogu centralnego oczywiście nie jest równomierny. Są biblioteki, w których liczba rekordów skopiowanych z katalogu NUKAT wielokrotnie przewyższa liczbę rekordów wprowadzonych. Są też takie, które ciągle więcej rekordów wprowadzają niż kopiują i na współkatalogowaniu zyskują mniej niż 50 proc. Zależy to od wielu czynników. Największy wkład w opracowanie rekordów do katalogu centralnego wnoszą duże biblioteki uniwersyteckie, które otrzymują egzemplarz obowiązkowy, realizują znaczące zakupy i posiadają duże wyspecjalizowane w katalogowaniu zespoły bibliotekarzy. Jest jak najbardziej pożądane, aby katalogowanie koncentrowało się w takich bibliotekach. Jeśli praca w nich jest dobrze zorganizowana, to i korzyści ze współkatalogowania są znaczące, a przyspieszenie rozwoju katalogu lokalnego widoczne. Dobrym przykładem jest tutaj Biblioteka Uniwersytecka UW w Warszawie, która wprowadziła do NUKAT-u najwięcej rekordów bibliograficznych (łącznie dla dokumentów zwartych i ciągłych) – 72.258, ale dzięki kopiowaniu, obok rekordów własnych pozyskała do katalogu lokalnego 55.294 rekordy autorstwa innych bibliotek, powiększając go łącznie w ciągu niespełna trzech lat o 127.452 rekordy. Stanowi to 35 proc. zawartości całego katalogu komputerowego BUW. Warto dodać, że pozostałą część katalogu – 65 proc. – BUW budowała od 1994 roku, czyli ponad osiem lat, przeznaczając dodatkowo, w okresie przed przeprowadzką do nowego gmachu, niemałe środki na retrokonwersję katalogów kartkowych. W 27 bibliotekach współkatalogujących liczba rekordów autorstwa innych bibliotek skopiowanych do katalogu lokalnego przewyższa liczbę skopiowanych rekordów własnych - w 11 przypadkach kilkakrotnie.

Wykres obok: przyrost rekordów wprowadzanych do katalogu centralnego NUKAT i z niego kopiowanych w latach 2002 - 2005 Zasoby katalogu centralnego NUKAT (dane z października 2006 roku): rekordy bibliograficzne - 760.000 rekordy khw - 1.925.000, w tym: - 855.00 haseł opisu bibliograficznego - 120.100 słownictwa jhp KABA - 87.000 słownictwa jhp BN - 445.000 hpr KABA - 413.200 hpr jhp KABA [przyp. red.]

[khw - kartoteka haseł wzorcowych, jhp - języki haseł przedmiotowych, hpr - hasła przedmiotowe rozwinięte]

 

  Istotne zmiany w rozkładzie współkatalogowania może przynieść przyłączenie się BN (Biblioteki Narodowej) do współpracy z katalogiem NUKAT. Jest ona zainteresowana przejściem katalogowania wpływu bieżącego wydawnictw polskich. Rysuje się zatem szansa na racjonalny podział pracy. Biblioteka Narodowa będzie wydawać "Przewodnik Bibliograficzny" na podstawie rekordów przez siebie opracowanych, biblioteki akademickie zajmą się katalogowaniem wydawnictw zagranicznych oraz retrokonwersją, a rekordy dla wydawnictw polskich skopiują. Układ zapowiada się bardzo korzystnie, pod warunkiem, że Biblioteka Narodowa będzie katalogowała wystarczająco szybko, tak jak potrzebują tego biblioteki akademickie.

3. Wpływ współkatalogowania na organizację pracy w bibliotekach

  Opracowanie rekordów do katalogu centralnego wymaga sporych umiejętności i doświadczenia. Wymaga też prowadzenia katalogowania ściśle według obowiązujących w katalogu NUKAT procedur dotyczących kolejności przygotowywania i modyfikowania rekordów oraz wzajemnego ich wiązania. Jeśli biblioteka nie przystosuje wewnętrznej organizacji pracy do ustalonych w katalogu NUKAT procedur, współkatalogowanie staje się dla niej uciążliwe. Wydłuża się opracowanie jednego dokumentu i oczekiwanie na możliwość skopiowania z NUKAT-u rekordu do własnego katalogu.

  Jakie czynności związane z drogą książki w bibliotece powinny zostać zrewidowane i przystosowane do nowych warunków katalogowania? Uczestniczenie we współkatalogowaniu stwarza nowe, nie występujące dotychczas sytuacje. Dokument, który wpłynął do biblioteki, może już mieć pełny rekord bibliograficzny w katalogu centralnym, może także mieć rekord, ale bez charakterystyki przedmiotowej, może wreszcie wymagać pełnego opracowania łącznie z rekordami khw. W każdym z tych przypadków dokument powinien być skierowany na inną ścieżkę opracowania. Warto więc zadbać o stworzenie, już na samym początku drogi książki, stanowiska zajmującego się kopiowaniem rekordów z katalogu centralnego i kierowaniem dokumentów do właściwego opracowania. W ten sposób część z nich może być bardzo szybko przygotowana do udostępnienia.

  W realizacji współkatalogowania istotne jest także tempo przygotowywania rekordów bibliograficznych i kontrolowania ich na poziomie lokalnym. W interesie biblioteki jest, aby jak najszybciej nadać im status, który powoduje podjęcie kontroli tych rekordów przez administratorów Centrum NUKAT. Przetrzymywanie rekordów czy wydłużanie ich przygotowania zwiększa prawdopodobieństwo, że do katalogu centralnego wejdą rekordy sprawniej przygotowane przez inne biblioteki i może się okazać, że czas już włożony w danej bibliotece w przygotowanie rekordów został stracony.

  Warte rozważenia jest połączenie przy jednym stanowisku pracy tworzenia rekordu bibliograficznego z opracowaniem przedmiotowym. Taka zmiana organizacji katalogowania skraca czas pracy nad jednym dokumentem i jest korzystna z punktu widzenia efektywności pracy administratorów katalogu centralnego. Pełny rekord bibliograficzny kontrolowany jest jednokrotnie. Rekord bez charakterystyki przedmiotowej wraca do kontroli przynajmniej jeszcze jeden raz, gdy inny bibliotekarz uzupełni w nim tematy. Tego rodzaju zmiana w organizacji katalogowania jednak nie jest prosta. Podział na tak zwane katalogowanie formalne i opracowanie przedmiotowe jest bibliotekach polskich głęboko zakorzeniony w tradycji i wszelkie próby zmian napotykają na duży opór bibliotekarzy.

4. Centralny system informacji o zbiorach bibliotek

  Poprzez kopiowanie rekordów bibliograficznych z katalogu centralnego do katalogu lokalnego biblioteki uczestniczą w budowaniu centralnego systemu informacji o miejscu przechowywania dokumentów znajdujących się w polskich bibliotekach naukowych. Jest to korzystny dla obu stron dodatkowy efekt współkatalogowania, który wpływa na wartość informacyjną budowanego wspólnie w katalogu NUKAT zbioru rekordów. Zatem rozwój katalogu centralnego, to przede wszystkim coraz pełniejszy dostęp do informacji o miejscu przechowywania skatalogowanych w NUKAT dokumentów. Obecnie w katalogu NUKAT do ponad 440.000 rekordów bibliograficznych dołączonych jest ponad milion symboli bibliotek. Oznacza to, że ponad milion rekordów bibliograficznych, znajdujących się w katalogach lokalnych bibliotek, zostało skopiowanych z NUKAT-u (według statystyki do 3 kwietnia 2005 roku do katalogów lokalnych skopiowano z NUKAT-u 1.036.354 rekordów bibliograficznych). Średnio miesięcznie pobieranych jest do katalogów lokalnych ponad 31.000 rekordów bibliograficznych i o tyle symboli bibliotek podnosi się w każdym miesiącu wartość informacyjna katalogu centralnego.

  Katalog centralny powinien być przeszukiwany jako pierwszy przez ośrodki informacji oraz wypożyczalnie międzybiblioteczne w poszczególnych bibliotekach. Zapis w katalogu centralnym pozwala bowiem skierować czytelnika do najbliższej mu, czasami sąsiedniej biblioteki. Ponadto wykorzystując hiperłącze od nazwy biblioteki dołączonej do rekordu dokumentu w katalogu centralnym, możemy dostać się do kopii danego rekordu w katalogu lokalnym określonej biblioteki i uzyskać informację o dostępności tego dokumentu.

  Godne polecenia jest także okresowe porównywanie zawartości dawnego katalogu lokalnego, zarówno komputerowego z okresu przed powstaniem katalogu centralnego, jak i kartkowego z baz NUKAT oraz systematyczna wymiana starych rekordów lub opisów kartkowych na rekordy z katalogu centralnego. Jest to łatwy i mało kosztowny sposób na "bierne" rekatalogowanie, przynoszący pożytek zarówno bibliotece, która ujednolica i rozbudowuje swój katalog lokalny, jak i z punktu widzenia katalogu NUKAT, w którym dopełniana jest informacja o miejscu przechowywania dokumentów.

5. NUKAT jako czynnik budowy nowoczesnego bibliotekarstwa

  Realizowanie współkatalogowania na tak dużą skalę, jak to ma miejsce w katalogu NUKAT, stwarza dobre warunki do krytycznej obserwacji i oceny przyjętych i stosowanych w polskim bibliotekarstwie metod katalogowania. Nakłada także na zespół Centrum NUKAT obowiązek śledzenia przemian w bibliotekarstwie międzynarodowym, w formatach, przepisach katalogowania, a także w zasadach tworzenia i stosowania rekordów haseł wzorcowych oraz w rozwoju języków informacyjnych. Konieczne jest konfrontowanie przemian z praktyką realizowaną w polskim katalogowaniu, podążanie za nimi, aby wspólnie wytwarzane dane były najwyższej jakości, przygotowane na rozwój systemów komputerowych i pełne wykorzystanie oferowanych przez nie narzędzi. Od początku komputeryzacji katalogów najpierw biblioteki akademickie, później Centrum Formatów i Kartotek Haseł Wzorcowych i wreszcie Centrum NUKAT pełniły w tym zakresie wiodącą rolę, propagując nowoczesne współkatalogowanie poprzez organizowanie szkoleń oraz przygotowywanie prac metodycznych.

  Obecnie, na mocy przygotowywanego porozumienia, zadania te będą dzielone pomiędzy Centrum NUKAT i Instytut Bibliograficzny Biblioteki Narodowej. Pierwszym rezultatem wspólnych działań tych jednostek będą nieco zmienione zasady katalogowania książek, wypracowane na podstawie zmian w przepisach międzynarodowych, od dawna prowadzonych dyskusji i ustaleń w grupie bibliotek akademickich, analizy powtarzających się błędów w katalogowaniu oraz propozycji i oczekiwań Biblioteki Narodowej. Nowa wersja formatu MARC 21 rekordu bibliograficznego dla książki zostanie niebawem ogłoszona i wdrożona do stosowania we wszystkich współkatalogujących bibliotekach. Przyczyni się to istotnie do szerokiego upowszechnienia i szybkiego wdrożenia w polskich bibliotekach najnowszych uzgodnionych zasad katalogowania. Zastosowanie ich w katalogu centralnym stopniowo przełoży się na poprawę jakości danych w katalogach lokalnych bibliotek współpracujących. Na podstawie porównania numerów kontrolnych rekordów macierzystych i ich wszystkich kopii, wszelkie modyfikacje wprowadzone do rekordów w katalogu NUKAT przeniesione zostaną automatycznie do kopii tych rekordów w katalogach lokalnych.

  Katalog centralny NUKAT oferuje użytkownikom dwa znaczące podzbiory danych. Zbiór rekordów bibliograficznych oraz ponad milionowy zbiór rekordów kartoteki haseł wzorcowych (1.132.568 rekordów khw – stan z 3 kwietnia 2005 roku). Ten ostatni zbiór ma znaczenie szczególne. Zgromadzone w nim ujednolicone nazwy osobowe i nazwy ciał zbiorowych nie powinny być kojarzone wyłącznie z katalogami bibliotecznymi. Mają one bowiem wymiar uniwersalny i powinny być wykorzystywane jako klucze dostępu do różnego rodzaju baz informacyjnych, w przyszłości także baz archiwalnych i muzealnych. Jest to jeden ze sprawdzonych sposobów panowania nad chaosem i zapewnienia kompleksowej odpowiedzi na pytania zadawane przez coraz bardziej wymagającego użytkownika.

6. Zakończenie

  Organizacja i procedura wprowadzania, kopiowania oraz aktualizacji danych w katalogu NUKAT powodują, że wszyscy zarejestrowani w katalogu bibliotekarze pracują dla wszystkich. Przygotowany przez jednego bibliotekarza rekord bibliograficzny trafia do wielu katalogów, a przygotowany przez innego rekord khw trafia do wielu katalogów, służąc w każdym jako punkt dostępu do wielu rekordów bibliograficznych. Utworzone przez jednego bibliotekarza rozwinięte hasło przedmiotowe służy innym do tematowania wielu dokumentów. Dodany do rekordu bibliograficznego temat dokumentu pojawia się we wszystkich kopiach tego rekordu (jeśli biblioteki sobie tego życzą). Współpraca w katalogu centralnym przełamała izolację bibliotek.

  [Ta współpraca] przyniosła nie tylko proste korzyści, [zapoczątkowała też] systemowe zmiany. Nałożyła na bibliotekarzy zobowiązanie do pracy na najwyższym poziomie oraz wymusiła akceptację w swoim katalogu rekordów i modyfikacji wykonanych przez innych bibliotekarzy. Różnego rodzaju działania wyłącznie na poziomie katalogu lokalnego straciły sens. Niestety, nie wszyscy potrafią się z tym pogodzić. Niektórzy z dużym zapałem przerabiają rekordy nie swojego autorstwa, usiłując obronić lokalne rozwiązania, które w dłuższej perspektywie są nie do obrony. Należy się bowiem pogodzić z faktem, że katalogi ulokowane w internecie przestały być "nasze", bo stały się wspólne. Można je oglądać z każdego zakątka świata i dla każdego powinny być zrozumiałe. Dlatego jedyne reguły, których należy restrykcyjnie przestrzegać, to są międzynarodowe normy i standardy. Ich stosowanie gwarantuje międzynarodowe porozumienie. Rozwiązania lokalne prowadzą do izolacji.

  Należy sobie zdawać sprawę, że krok, który wykonało bibliotekarstwo polskie, rozpoczynając współkatalogowanie w NUKAT, jest wejściem na drogę kolejnych przemian. Ważne jest, aby prowadziła ona we właściwym kierunku i na pewno łatwiej odnaleźć ten kierunek w zespole.

Maria Burchard, IX 2005

Bibliografia

[1] Burchard M.: Centralna baza haseł wzorcowych bibliotek akademickich.
     "Zagadnienia Informacji Naukowej", 1996 nr 2, s. 11-16
[2] Kompromis w sprawie Narodowego Uniwersalnego Katalogu Centralnego NUKAT, "Bibliotekarz", 2000, nr 10, s. 4-7
[3] Grabowska M.: Problemy koordynacji automatyzacji bibliotek w Polsce,
     [w:] Komputeryzacja bibliotek: materiały z konferencji (24-26 maja 1993, Toruń), Toruń 1994, s. 31-46
[4] Światowe trendy rozwoju komputerowych systemów bibliotecznych, [w:] Komputery w bibliotekach - Polska '94:
     materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich: I Forum SBP '94
     (Chorzów, 10-12 czerwca 1994), Warszawa 1994, s. 30-40
[5] Suszko-Sobina I.: Centralny katalog wydawnictw ciągłych 1995-1998, [w:] Materiały na międzynarodową konferencję
     nt. "Współpraca bibliotek naukowych w zakresie automatyzacji" (Kraków, 16-19 listopada 1998),
     Warszawa 1998, s. 41-46
[6] Paluszkiewicz A.: Struktura danych w skomputeryzowanych katalogach bibliotecznych
     "Bibliotekarz", 1993, nr 12, s. 6-8
[7] Formaty USMARC wykorzystywane w zautomatyzowanych systemach bibliotecznych.
     "Przegląd Biblioteczny", 1994, nr 1/2, s. 45-54

Abstract: National Union Catalog NUKAT and changes in libraries
NUKAT has been operating for nearly three years now. It is built by means of shared cataloging
as a source of ready-made records available for downloading to all contributing libraries.
National Union Catalog NUKAT:
− facilitated access to information on the location and accessibility of documents
   in the contributing libraries in Poland and consequently facilitated the interlibrary loan service;
− enabled rapid and rational cataloging due to shared cataloging method
   excluding the duplication of work
− allows to build consistent nation-(country)-wide data system;
− requires its contributors to follow uniform and up-to-date cataloging rules,
   formats and standards, at the same time following the changes in the field;
− has a considerable impact on the organization of the workflow in the contributing libraries.
All projects and initiatives developed by libraries ought to be analyzed with regard
to their potential interaction with NUKAT and information on the library collections it contains.
Keywords
shared cataloging; bibliographic records; exchange of bibliographic information;
library documents - location; document information; cataloguing standards

 

Łącza do pokrewnych artykułów:

Maria Burchard, Praktyczne wykorzystanie internetu do racjonalnego katalogowania zbiorów
w polskich bibliotekach naukowych (Internet w bibliotekach II - łączność, współpraca, digitalizacja.
Wrocław, 23-26 września 2003 roku, wersja online - EBIB 2003)

Maria Burchard, Centrum NUKAT Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
Języki informacyjno-wyszukiwawcze w katalogu centralnym NUKAT (wrzesień 2006 roku)
Abstrakt:
  W katalogu centralnym współistnieją trzy języki informacyjno-wyszukiwawcze: jhp KABA, jhp BN i MeSH (Medical Subject Headings - język haseł przedmiotowych z zakresu medycyny i nauk jej pokrewnych). Skąd się wzięło takie rozwiązanie? Kto odpowiada za prowadzenie poszczególnych zbiorów słownictwa? Różnice w procedurach tworzenia i stosowania rekordów słownictwa tych języków w NUKAT. Jak takie rozwiązanie służy użytkownikom?
  Język haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej (jhp BN) rozwijany jest przez Bibliotekę Narodową od połowy lat '50. ubiegłego stulecia. Pierwotnym źródłem koncepcji języka haseł przedmiotowych BN była metodyka opracowana przez Adama Łysakowskiego, wyłożona w podręczniku "Katalog przedmiotowy". Od 1957 roku jhp BN stosowany jest w bieżącej bibliografii narodowej książek ("Przewodnik Bibliograficzny"), a od 1966 roku w "Bibliografii Zawartości Czasopism". Był podstawą tworzenia katalogów przedmiotowych w Bibliotece Narodowej i innych bibliotekach naukowych i publicznych, a od połowy lat '90. jest wykorzystywany w katalogach komputerowych. Co kilka lat jest publikowany "Słownik języka haseł przedmiotowych", a od 2003 roku wydawany jest dwumiesięcznik "Biuletyn JHP BN" (w miejsce wydawanego do tej pory jako wkładka do "Przewodnika Bibliograficznego" "Wykazu Nowych Haseł Artykułów Przedmiotowych i zmian w Słowniku Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej"), zawierający w każdym numerze wykaz nowych haseł i określników oraz wskazówki metodyczne.

Grażyna M. Wilczyńska, Biblioteka Uniwersytecka KUL:
Skutki integracji kartotek dla języków haseł przedmiotowych

[w:] Opracowanie przedmiotowe dokumentów z zakresu nauk ścisłych: matematyczno-przyrodniczych i technicznych.
Język haseł przedmiotowych KABA: teoria, praktyka, przyszłość. Kazimierz Dolny, 20-22 września 2006 roku.
[Warszawa]: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych],
Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2006, (EBIB Materiały konferencyjne nr 15), ISBN 83-921757-6-X