Stare druki (XVI - XVIII w.) w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL

mgr Małgorzata Trojnacka

26 stycznia 2004 r.

 

1. Wstęp i wprowadzenie

2. Druki najstarsze

3. Druki z XVI wieku

4. Druki cyrylickie

5. "Monumenta" Zygmunta Augusta

6. Druki zamojskie i lubelskie

7. Książki z czasów Oświecenia

8. Polonika i czasopisma

 

 Stare druki (XVI-XVIII w.)

4. Druki cyrylickie

  W Bibliotece Uniwersyteckiej KUL zgromadzono również około 200 dawnych książek o tematyce religijnej, ale pozostających w ścisłym związku z liturgią bizantyjsko-słowiańską i obrządkiem Kościoła Wschodniego. Są to druki określane mianem "poloników cyrylickich" [ 20 ]. Zostały one wydrukowane czcionką cyrylicką, albo w Wielkim Księstwie Litewskim, albo na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej, od XVI do XVIII wieku. Książkę cyrylicką wyróżnia - oprócz alfabetu - przewaga tematyki religijnej (tematyka świecka w tych drukach pojawia się znacznie rzadziej), jak również wschodni typ grafiki i zdobnictwa. Wśród oficyn wydawniczych, działających na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego od wieku XVI do XVIII, a nawet do połowy wieku XIX, których cyrylickie książki znajdują się w zbiorach Biblioteki, znalazły się: wileńska drukarnia Bazylianów (1628 – 1839), Drukarnia Akademii Wileńskiej (1779? – 1791), drukarnia Bazylianów w Supraślu (1692 – 1804?). Druki cyrylickie tłoczone na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej w zbiorach Książnicy reprezentują oficyny największej ruskiej i prawosławnej drukarni kijowskiej Ławry Pieczerskiej (1616 - w granicach Rzeczypospolitej do 1686 r.), drukarni Spirydona Sobola (1628 – 1630), jak również lwowskiej, prawosławnej, a od 1708 roku - unijnej, oficyny Bractwa stauropigialnego przy Cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny [ 21 ]. Z druków o treści religijnej Biblioteka posiada między innymi "Triod` postnaja", (Lwów 1688 - sygn. XVII. 1770), "Irmołogin", (Kijów 1766 - sygn. XVIII. 4197); z druków o tematyce świeckiej - między innymi "Bukwar", (Supraśl 1754 - sygn. XVIII. 1234), przeznaczony do nauki języka cerkiewnosłowiańskiego.

  W granicach historycznych dawnej Rzeczypospolitej po 1569 roku znalazły się różne narodowości; przenikały się wzajemnie ich kultury i wyznania, zatem i druki cyrylickie tłoczone przez oficyny zarówno w Wielkim Księstwie Litewskim, jak i na ziemiach ruskich Korony przynależą do [szeroko rozumianej] historii i kultury polskiej. Dzięki specyficznemu charakterowi tych książek, ich odmienności od dzieł drukowanych alfabetem łacińskim, ciekawemu zdobnictwu i sztuce introligatorskiej, nawiązującej do tradycji bizantyńskiej – zbiory dawnej książki w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL są bogatsze i bardziej różnorodne.

 

Przypisy

20 M. Błońska, Polonica cyrylickie XV-XVIII wieku czyli o drukach cyrylickich wydawanych w państwie polsko-litewskim,
     [w:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin,
     cz. 2, Warszawa 1993, s. 439.
21 Okresy działalności poszczególnych oficyn wydawniczych sporządziła Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew
     na podstawie bibliografii i katalogów cyrylickich, zob. Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, Styk Wschodu i Zachodu
     w drukach cyrylickich. Refleksje księgoznawcy [w:] Kresy i Pogranicza: historia, kultura, obyczaje,
     pod red. Zbigniewa Frasa, Andrzeja Staniszewskiego, Olsztyn 1995, s. 88-89, (tabela 1-2).

Opracowanie Małgorzaty Trojnackiej
jest fragmentem większej całości;
redakcja na stronach
witryny internetowej BU KUL
- Jan Krzysztof Wasilewski

 Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew

Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew,
Druki cyrylickie
z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego
w XVI-XVIII wieku,
Wydawnictwo Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego,
Olsztyn 2003,
s. 309,
ISBN: 83-7299-176-6

 

 

Autor: Jan Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 17.05.2008, godz. 22:02 - Jan Wasilewski