Stare druki (XVI - XVIII w.) w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL

mgr Małgorzata Trojnacka

26 stycznia 2004 r.

 

1. Wstęp i wprowadzenie

2. Druki najstarsze

3. Druki z XVI wieku

4. Druki cyrylickie

5. "Monumenta" Zygmunta Augusta

6. Druki zamojskie i lubelskie

7. Książki z czasów Oświecenia

8. Polonika i czasopisma

  Stare druki (XVI-XVIII w.)

6. Druki zamojskie i lubelskie

  Wśród zbiorów starych druków z XVII wieku zgromadzonych w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL (a wydawanych w polskich oficynach) na uwagę zasługują pochodzące z Drukarni Akademii Zamojskiej. Oficyna zamojska została założona w 1593 roku i istniała w Zamościu do roku 1784 [ 33 ]. Jej działalność wydawnicza była ściśle związana z działalnością Akademii Zamojskiej. Najwięcej interesujących i wartościowych pozycji wyszło z oficyny akademickiej w okresie istnienia tzw. drugiej drukarni w latach 1596/1597 – 1616, bo pracował w drukarni wówczas jeden z najzdolniejszych impresorów, Marcin Łęski, noszący tytuł Typografa Akademii Zamoyskiej [ 34 ]. Produkcja wydawnicza tych lat wyróżnia się dodatnio na tle bibliografii późniejszej dzięki kilku tytułom, świadczącym o wczesnym rozwoju nauk klasycznych i prawnych w Akademii [ 35 ]. Z tego okresu działalności drukarni zamojskiej, Biblioteka Uniwersytecka KUL posiada w swoich zbiorach m. in.: Jana Herburta "Statuta Regni Poloniae..." (1597 - sygn. XVI. 1860) *, Dionizjusza z Halikarnasu "De collocatione verborum graece et latine" (1602 - sygn. P. XVII 249 adl.), Tomasza Dreznera (prawnika, profesora Akademii Zamojskiej) "Institutionum iuris Regni Poloniae libri IV..." (1613 - sygn. XVII. 620). Oficyna zamojska posiadała pięć wariantów sygnetów drukarskich, z przedstawieniami Bellerofonta pędzącego na Pegazie. Opatrywała nimi większość swoich druków. Wariant piąty tego sygnetu pojawił się między innymi w druku Institutio Christiana (1597 - sygn. XVI. 63) [ 36 ]. Drukarnia w Zamościu używała także do oznaczania swoich egzemplarzy ryciny przedstawiającej berła Akademii (miała ona jedynie dwa warianty). Do połowy XVII wieku drukarnia, pracująca na potrzeby Akademii, realizowała zadania, dla jakich powołał ją do życia kanclerz i hetman wielki koronny, Jan Zamoyski; później zaczyna się jej powolny upadek.

  Księgozbiór poloników Biblioteki Uniwersyteckiej KUL obejmuje również lubliniana (283 wol.). Jest wśród nich pierwszy druk lubelski autorstwa Jeremiasza Drexeliusa, "Słonecznik albo porównanie woli ludzkiej z wolą Bożą", z oficyny Pawła Konrada wydany w 1630 roku (sygn. XVII. 1006). Druk został dedykowany Annie Katarzynie, szwedzkiej królewnie, córce Zygmunta III Wazy. Tekst dzieła Drexeliusa, składającego się z pięciu części, został wytłoczony gotykiem, zaś staranność, z jaką został wydany, świadczy że Paweł Konrad z chwilą przybycia do Lublina był już doświadczonym drukarzem [ 37 ]. Z oficyny konradowskiej pochodzi także druk autora pierwszych kalendarzy lubelskich, mieszczanina Jerzego Lemki, "Traktacik y discurs o Rzeczypospolitey, jej różnych kształciech, postanowieniu, zacności, dostoieństwie..." (1632 - sygn. XVII. 1084). Wśród druków lubelskich w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL znajdują się również druki oficyn Jana Wieczorkowicza, Drukarni Jezuickiej (1683 – 1773 - z tej głównie dzieła religijne, panegiryki i mowy), Drukarni Komisji Edukacji Narodowej (1774 – 1781) i Drukarni Trynitarzy (1781 – 1816) [ 38 ]. Stare druki wydane w lubelskich oficynach w XVII i XVIII wieku zachowały się do czasów obecnych niejednokrotnie tylko w pojedynczych egzemplarzach.

 

Przypisy

33 Drukarnia Akademii Zamojskiej. Jej dzieje i wydawnictwa. [Stare druki 1594-1812- katalog zbiorów].
     Oprac. Sławomir Myk, Zamość 1994, s.10.
34 Ibidem, s. 38.
35 Ibidem, s. 12.
36 Ibidem, s. 39.
37 P. Gdula, Drukarstwo lubelskie, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 1953, Sectio F, vol. VIII. 2, s. 50.
38 I. Dziok-Strelnik, Bibliografia starych druków lubelskich 1630-1800, Lublin 1997, s. 32-50.

Opracowanie Małgorzaty Trojnackiej
jest fragmentem większej całości;
redakcja na stronach
witryny internetowej BU KUL
- Jan Krzysztof Wasilewski

 Jan Herburt: 'Statuta Regni Poloniae...'

* Jedną z najcenniejszych pozycji
w kolekcji starodruków Biblioteki Muzeum Zamojskiego
(www.muzeum-zamojskie.one.pl/html2/bibl.html)
jest traktat Jana Herburta "Statuta Regni Poloniae..." (1597).
Dzieło wyszło w drukarni działającej przy Akademii Zamojskiej.
Biblioteka Muzeum Zamojskiego posiada ogółem 119 starodruków,
tłoczonych w Zamościu (i 88 pochodzących z innych ośrodków).

 

 

Autor: Jan Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 17.05.2008, godz. 22:06 - Jan Wasilewski