Seminarium nt. digitalizacji cennych druków;

prezentacja skanera Xerox DigiBook

Firma Xerox objęła patronatem technologicznym Katolicki Uniwersytet Lubelski
16. X. 2001 r. zaprezentowano w BU KUL DigiBook, profesjonalny skaner do cennych druków
Władze uczelni są zainteresowane stworzeniem cyfrowego archiwum w Bibliotece.

16 października 2001 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
odbyło się seminarium, na którym dyskutowano o możliwościach udostępniania czytelnikom
w formie elektronicznej starodruków i rękopisów. Problem dotyczy także gazet i czasopism
z XIX i XX w., które ulegają nieuchronnej destrukcji, ponieważ papier, na którym zostały
drukowane, ma kwaśny odczyn (bibliotekarze mówią o nim "kwaśny papier").

 

Podczas spotkania został zaprezentowany specjalistyczny skaner Xerox DigiBook,
który umożliwia bezpieczne kopiowanie bezcennych dokumentów do postaci cyfrowej.

 

Na koniec przedstawiciele uniwersytetu i firmy Xerox podpisali list intencyjny dotyczący współpracy, której inicjatorem jest lokalny partner handlowy Xerox - firma Infotech z Lublina.

 

 

Otwarcie seminarium

"Zasoby Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, które liczą już blisko dwa miliony jednostek bibliotecznych, korespondują z realizowanym przez uczelnię programem humanistycznemu. Wiele pozycji spośród blisko stu tysięcy jednostek bibliotecznych, gromadzonych w Sekcji Zbiorów Specjalnych, stanowią unikalne rękopisy, starodruki, zabytkowe mapy, atlasy, grafika i zbiory muzyczne" - mówił Dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, ks. dr Tadeusz Stolz. "Moim marzeniem jest udostępnienie tych dzieł jak najszerszemu gronu czytelników, co byłoby możliwe [jedynie] dzięki konwersji do form cyfrowych" - podsumował.

Dostępność dzieła znacznie się zwiększa, gdy można z niego korzystać w formie elektronicznej. Opracowana przez firmę Xerox technologia, zastosowana w bezdotykowych skanerach DigiBook pozwala na przygotowanie cyfrowych wersji dokumentów bez wpływu na stan papierowych oryginałów. Oryginalny dokument nie styka się z urządzeniem, a ekspozycja dzieła na światło jest ograniczona do minimum. Podczas skanowania egzemplarz zostaje ułożony w najdogodniejszej, naturalnej pozycji. Widoczne na zeskanowanym obrazie nierówności są korygowane przy pomocy oprogramowania BookRestorer, pozwalającego odtworzyć pierwotną, płaską strukturę dzieła w formie cyfrowej.

"Nawiązanie współpracy z Biblioteką Uniwersytecką Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jest ważnym etapem realizacji edukacyjnej i kulturotwórczej misji firmy Xerox" - mówił Swapan Chaudhuri, Dyrektor Generalny Xerox Polska Sp. z o.o. "Pragniemy, aby nasze nowoczesne rozwiązania w dziedzinie skanowania dokumentów umożliwiły powstanie "wirtualnej biblioteki" KUL, która pozwoli na upowszechnianie bezcennych dzieł z minionych wieków...".

Przygotowywanie cyfrowych wersji unikalnych rękopisów i starodruków w oparciu o urządzenia typu Xerox DigiBook odbywa się już na całym świecie, m.in. w Bibliotece Narodowej w Bernie, Bibliotece Narodowej we Wiedniu, w Archiwum Gazet i Czasopism w Neapolu czy np. w Rejestrze Ziemskim w Stanie Quebec w Kanadzie. Własne wirtualne archiwum chce tworzyć też Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Najbardziej znanymi dziełami zeskanowanymi dotychczas przy wykorzystaniu technologii Xerox DigiBook są: 42-wierszowa Biblia Gutenberga, "Marsylianka", rękopisy i listy francuskiego poety Artura Rimbaud czy dzieło "O duchu praw" Monteskiusza.

Katolicki Uniwersytet Lubelski - co podniesiono podczas seminarium w Bibliotece Uniwersyteckiej jest jedną z najważniejszych instytucji intelektualnych w kraju. Uczelnia stawia sobie za cel edukowanie młodzieży w duchu poszanowania wartości humanistycznych i praw każdej istoty ludzkiej. Obecnie na siedmiu wydziałach i w kilkunastu instytutach i zakładach kształci się około 19 tysięcy studentów. Biblioteka Uniwersytecka służy im wszystkim - a także licznej i liczącej się w kraju kadrze naukowo-dydaktycznej. Posiadając w swoich zbiorach unikalne starodruki, staje codziennie przed dylematem: czy przede wszystkim chronić piśmiennicze zabytki ludzkiej myśli, czy jednak - na szczególnych zasadach - udostępniać je badaczom i uczonym. Udostępnianie wiąże się jednak z przyspieszonym niszczeniem się dzieł i nigdy nie obejmie szerszej publiczności akademickiej. Nie udostępnianie zaś - podyktowane troską o kondycję częstokroć unikalnych dzieł - wyłącza je z naukowego i poznawczego obiegu, skazując na izolację i zapomnienie, czy wręcz - nieistnienie. Utworzenie elektronicznych kopii tych "cymeliów" może wprowadzić je znów do społecznej przestrzeni, może sprawić, że bogactwo dziedzictwa intelektu ludzkości mogłoby zaistnieć nie tylko w kręgach uniwersyteckich badaczy i szperaczy...
Być może niedługo każdy zainteresowany będzie mógł analizować na ekranie własnego komputera ukryte w klimatyzowanych magazynach druki czy rękopisy, które niegdyś ważyły - a dziś świadczą - o losach nauki, kultury lub historii świata?

Xerox stworzył profesjonalną technologię i sprzęt do jej stosowania; placówki takie jak Biblioteka Uniwersytecka KUL posiadają zbiory, które warto ochraniać i udostępniać zarazem, czemu te technologie i te urządzenia mogą służyć. Jest szansa, że służyć będą.

W powyższym opracowaniu wykorzystano materiały firmowe Xerox Polska.

 

Digitalizacja historycznych dokumentów (pierwotnie rozumiana jako część działań konserwatorskich) na przełomie wieków przerodziła się w narzędzie rozwiązujące problem dostępności. Pojawiły się więc pytania o sposób prezentacji historii w cyfrowym środowisku. Okazało się, że dobre rozwiązania nie będą możliwe bez zmian w sferze metodologii. Prezentacja tego rodzaju musi być rozumiana jako kontekstualizacja dziedzictwa kulturalnego, gdzie górę bierze synchroniczna prezentacja historii nad dotychczas przyjętą wizją diachroniczną (chronologiczną). Najnowsze technologie informatyczne dostarczają do tych zadań coraz nowe narzędzia, a żywiołowy rozwój internetu - nowe możliwości.