"Vita mutatur non tollitur"

 Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;

prezentacje postaci i ich dorobku

 

Prof. Piotr Żbikowski (1935-2011)

Piotr Żbikowski- sylwetka i publikacje
Piotr Żbikowski (1935-2011) Urodził się 1 sierpnia 1935 roku we Włocławku.
Historyk literatury, znawca polskiego
oświecenia i romantyzmu.
Profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego związany przez wiele lat z polonistyką.
Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Zmarł 20 stycznia 2011 roku.

  Piotr Żbikowski urodził się 1 sierpnia 1935 r. we Włocławku w rodzinie inteligenckiej. Po ukończeniu w 1951 r. szkoły średniej (Gimnazjum im. Ziemi Kujawskiej) przyjechał do Lublina, gdzie rozpoczął studia polonistyczne na KUL. Po ich ukończeniu (w 1956 r.) został zatrudniony na UMCS w Zakładzie Historii Literatury Polskiej jako asystent, a później starszy asystent. W 1961 r. powrócił na Kujawy, podejmując pracę nauczyciela języka polskiego w miejscowych szkołach (Włocławek, Radziejów). Po rozpoczęciu w 1963 r. studiów doktoranckich na UW, powrócił w trzy lata później do zawodu nauczyciela akademickiego, otrzymując stanowisko starszego asystenta w Zakładzie Literatury Polskiej WSP w Rzeszowie (z uczelnią tą - od 2001 Uniwersytetem Rzeszowskim – związał się do emerytury w 2008 r.); podjął też współpracę z Pracownią Polskiego Oświecenia w IBL PAN. W latach: 1972 obronił na UW rozprawę doktorską pt. Poezja okolicznościowa Kajetana Koźmiana: (1800-1856), a w 1980 habilitował się w IBL PAN na podstawie pracy nt. Doktryna estetycznoliteracka klasycyzmu postanislawowskiego. W październiku tegoż roku otrzymał stanowisko docenta, zaś w 1990 r. tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1995 zwyczajnego. W latach 1980-84 i 1991-93 kierował Instytutem Filologii Polskiej, w 1991 r. objął kierownictwo nowo powstałego Zakładu Literatury Staropolskiej i Polskiego Odrodzenia (funkcję tę sprawował do przejścia na emeryturę); w latach 1997-99 był też prodziekanem Wydziału Filologicznego. Ważne miejsce w jego działalności zajmowała dydaktyka: był promotorem 7 doktoratów i ponad 400 magisteriów.

  W pracy naukowej Piotra Żbikowskiego wyróżnia się trzy nurty badawcze. Wiążą się one: (pierwszy) z życiem i twórczością poety Kajetana Koźmiana, (drugi) z zagadnieniami estetyki literackiej późnego Oświecenia oraz (trzeci) z literaturą przełomu dwóch epok – Oświecenia i Romantyzmu. Zwraca się uwagę, iż w tych ostatnich kwestiach był „niekwestionowanym autorytetem" (rozwinął pojecie „klasycyzmu postanisławowskiego", zaś jego publikacje na temat późnego Oświecenia i wczesnego Romantyzmu stanowią przełom w badaniach nad tym okresem).

  Profesor Żbikowski jest autorem ponad 160 publikacji, w tym kilkunastu prac samodzielnych. Są to m. in.: Kajetan Koźmian: poeta i obywatel (1797-1814), Wrocław 1972; Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetyczno-literacka, Warszawa 1984 (wyd. 2. 1999); Pod znakiem klasycyzmu. W kręgu świadomości literackiej późnego oświecenia, Rzeszów 1989; Kajetan Koźmian. Szkic do portretu, Rzeszów 1991; Insurekcja i upadek Rzeczypospolitej w poezjach więziennych, Rzeszów 1993; Droga Krzyżowa Polaków. Motyw zsyłek na Sybir i do łagrów sowieckich w literaturze polskiej, Rzeszów 1996; Kostium antyczny z „Mowy Cenzora Katona" Kajetana Koźmiana, Rzeszów 1998; „...bolem śmiertelnym ściśnione mam serce ...". Rozpacz oświeconych: u źródeł przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805, Wrocław 1998; W pierwszych latach narodowej niewoli. Schyłek polskiego oświecenia i zwiastuny romantyzmu, Wrocław 2007. Ponadto odnalazł oraz krytycznie wydał rękopis Ziemiaństwa polskiego Kajetana Koźmiana (wyd.: Kraków 2000). Jako autor współpracował z wieloma czasopismami, jak np.: „Pamiętnik Literacki", „Ruch Literacki", „Zeszyty Historyczne" (sam był redaktorem „Prac Humanistycznych" wyd. przez Komisję Historycznoliteracką TN w Rzeszowie). Współpracował też z wydawnictwami encyklopedycznymi, m in. ze Słownikiem literatury polskiego Oświecenia (wyd. 2. uzup., Warszawa 1991, wyd. 3. 2002).

  Był członkiem licznych komisji, komitetów i towarzystw (Komisja Historycznoliteracka Oddział PAN w Krakowie, Komitet Nauk o Literaturze Polskiej PAN, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem XVIII, Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie) oraz laureatem wielu nagród i odznaczeń (Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej).

Zmarł 20 stycznia 2008 r. i został pochowany w rodzinnym Włocławku.

A. Z.

Źródła:

M. K[otowska].-K[achel], Żbikowski Piotr, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, t. 10, Warszawa 2007, s. 17-19; J. Kowal, Prawdziwe dzieło życia, czyli rzecz o najnowszej książce Piotra Żbikowskiego, „Gazeta Uniwersytecka", 2008, nr 1, 22-25 (http://univ.rzeszow.pl/gazeta/gazeta.styczen.2008.a.pdf); A. Kupiszewska, Odwiedziny Przyjaciela: wizyta Prof. Piotra Żbikowskiego w Uniwersytecie Rzeszowskim z okazji promocji książki „Horyzonty polskiego Oświecenia: wykłady z epoki (1740-1830), tamże, 2010, nr 6, 20-25 (http://univ.rzeszow.pl/gazeta/gazeta.grudzien2010.pdf). 

Opracowanie: A.Z. 

Ważniejsze publikacje:

Piotr Żbikowski- publikacje

Piotr Żbikowski
Kajetan Koźmian
Szkic do portretu
Rzeszów 1991

Piotr Żbikowski- publikacje

Piotr Żbikowski
Hugo Kołłątaj
Więzień i poeta
ISBN 83-85839-08-9
Lublin 1993

Piotr Żbikowski- publikacje

Piotr Żbikowski
Klasycyzm postanisławowski
Doktryna estetycznoliteracka
ISBN 83-01-04663-5
PWN Warszawa 1984

Piotr Żbikowski- publikacje

Piotr Żbikowski
Kajetan Koźmian
I poeta i obywatel (1797-1814)
Wydanictwo PAN 1972

Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
W pierwszych latach narodowej niewoli
Schyłek polskiego oświecenia i zwiastuny romantyzmu
ISBN 978-83-229-2819-6
Wrocław 2007
Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
Kostium antyczny
"Mowy Katona Cenzora"
Kajetana Koźmiana
Rzeszów 1988
Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
Insurekcja i upadek Rzeczpospolitej
w poezjach więziennych Hugona Kołłątaja
Rzeszów 1993
Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
Pod znakiem klasycyzmu
W kręgu świadomości literackiej późnego oświecenia
Rzeszów 1989
Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
Droga krzyżowa polaków
ISBN 83-86246-13-8
Rzeszów 1996
Piotr Żbikowski- publikacjePiotr Żbikowski
Klasycyzm postanisławowski
próba definicji
Rzeszów 1974

Opracowania redakcja

Piotr Żbikowski- publikacje

Cyprian Kamil Norwid
Interpretacje i konteksty
Praca zbiorowa pod redakcją
Piotra Żbikowskiego
Rzeszów 1986

Piotr Żbikowski- publikacje

Wśród starych i nowych
lektur szkolnych
Zbiór analiz i interpretacji
pod redakcją Piotra Żbikowskiego
ISBN 83-900933-8-3
Rzeszów 1994

Piotr Żbikowski- publikacje

Między rozpaczą i nadzieją
Antologia poezji porozbiorowej
lat 1793-1806
wstęp napisał Piotr Żbikowski
zebrał i opracował Marek Nalepa
ISSN 1428-6998
ISBN 83-89973-16-2
Kraków 2006

Piotr Żbikowski- publikacje

Na przełomie oświecenia i romantyzmu
pod redakcją Piotra Żbikowskiego
ISBN 83-7262-048-2
Rzeszów 1999

góra strony
Piotr Żbikowski (1935-2011)
Przygotowanie wystawy: Oddział Informacji Naukowej (A.Z.)

Prezentacja na stronie www: 

 

Autor: Artur Podsiadły
Ostatnia aktualizacja: 06.04.2011, godz. 10:54 - Artur Podsiadły