Sprawozdanie z konferencji naukowej - `Książka, biblioteka, informacja...`

Biblioteka Słowiańska w Pradze

Sprawozdanie z konferencji

„Książka, biblioteka, informacja – między podziałami a wspólnotą”,

Wólka Milanowska, 11-12 kwietnia 2006 r.

mgr Joanna Nastalska

8 maja 2006 r.

 

Telewizja Polska (TVP3 Regionalna Kielce), która objęła patronat medialny nad konferencją naukową w Wólce Milanowskiej, tak informowała w swoich serwisach o tym wydarzeniu:

  "Instytut Bibliotekarstwa i Dziennikarstwa Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach wspólnie z Instytutem Filologii Rosyjskiej i Biblioteką Główną Akademii Świętokrzyskiej oraz Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach zorganizowały w dniach 11 – 12 kwietnia 2006 roku międzynarodową konferencję naukową pod tytułem "Książka, biblioteka, informacja – między podziałami a wspólnotą". Jako miejsce konferencji wybrano Centrum Edukacyjne Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Wólce Milanowskiej.

  Celem konferencji jest ukazanie zmian w funkcjonowaniu książki i innych mediów oraz instytucji zajmujących się informacją w Polsce i krajach ościennych od drugiej połowy XIX do XXI wieku. Zamierzeniem organizatorów jest także próba określenia, w jakim stopniu książka i biblioteka – postrzegane jako dziedzictwo narodów – mogą współtworzyć kulturę 'społeczeństw otwartych' i jaką rolę pełnią w zbliżaniu narodów.

  Obrady umożliwiają wymianę doświadczeń oraz refleksji teoretycznych, dotyczących nowych obszarów badawczych w bibliologii i komunikowaniu społecznym, a także wprowadzania technologii informatycznych do procesu upowszechniania kultury.

  W konferencji zapowiedziało udział ponad 60 osób. Są to przedstawiciele środowisk naukowych, pracownicy mediów, bibliotek i innych instytucji zajmujących się upowszechnieniem kultury z Polski oraz Ukrainy i Litwy. (...)".

 

  W dniach 11-12 kwietnia 2006 roku odbyła się w Wólce Milanowskiej pod Kielcami międzynarodowa konferencja "Książka, biblioteka, informacja – między podziałami a wspólnotą". Konferencja cieszyła się dość dużym zainteresowaniem; wzięło w niej udział ponad 80 osób z Polski i Ukrainy. Byli to przedstawiciele środowisk naukowych, pracownicy mediów, bibliotek i innych instytucji zajmujących się upowszechnianiem kultury (reprezentowane były: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytet Jagielloński, lubelski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Akademia Świętokrzyska, Akademia Pedagogiczna w Krakowie i Akademia Podlaska, Biblioteka Narodowa, Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Uniwersytecka KUL, Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego, Biblioteka Główna Akademii Świętokrzyskiej, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach, Książnica Pedagogiczna im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu, Biblioteka Pedagogiczna w Radomiu, Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu). Na konferencji gościli także liczni przedstawiciele świata nauki i bibliotek z Ukrainy - między innymi ze Lwowa z Lwowskiej Biblioteki Naukowej im. W. Stefanyka Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Lwowskiej Okręgowej Naukowo-Pedagogicznej Biblioteki, Naukowej Biblioteki Politechniki Lwowskiej, Ukraińskiej Akademii Drukarstwa, z Wołyńskiego Państwowego Uniwersytetu im. Ł. Ukrainki z Łucka, z Narodowego Uniwersytetu, ze Storożyńca (Storożyniecka Centralna Rejonowa Biblioteka) z Czerniowców, z Tarnopolskiego Narodowego Pedagogicznego Uniwersytetu z Tarnopola, z Zakarpckiej Okręgowej Naukowej Biblioteki z Użhorodu i z Obwodowej Biblioteki Naukowej z Winnicy, oraz z Krymskiego Republikańskiego Instytutu Podyplomowego Kształcenia Pedagogicznego - Krymsko-Amerykańskiego Kolegium z krymskiego Symferopola.

  Spotkanie, rozpoczęte już późnym popołudniem 10 kwietnia uroczystą kolacją i koncertem gitarowym z pokazem slajdów prezentujących uroki ziemi świętokrzyskiej, miało miejsce w Centrum Edukacyjnym w Wólce Milanowskiej. Jest to ośrodek położony w centrum Gór Świętokrzyskich, pomiędzy dwoma ich najwyższymi pasmami: Łysogórskim i Jeleniowskim, u stóp Świętego Krzyża.

  Właściwe obrady rozpoczęły się rano 11 kwietnia. Ich tematyka koncentrowała się na ukazaniu zmian w funkcjonowaniu książki i innych mediów oraz instytucji zajmujących się informacją w Polsce i krajach ościennych od drugiej połowy XIX wieku do czasów obecnych, oraz rozpoznaniu uwarunkowań determinujących przystosowanie owych mediów i instytucji do realizacji zadań, jakie stawia przed nimi postępująca globalizacja komunikowania społecznego. Zamierzeniem organizatorów była także próba określenia w jakim stopniu książka i biblioteka – postrzegane jako dziedzictwo narodów – mogą współtworzyć kulturę "społeczeństw otwartych" i jaką rolę pełnią w zbliżeniu narodów.

  Po oficjalnym powitaniu ze strony prof. Reginy Renz, rektora Akademii Świętokrzyskiej oraz wojewody świętokrzyskiego Grzegorza Banasia, rozpoczęły się obrady plenarne, którym przewodniczył prof. Stefan Pastuszka. W ich ramach przedstawiono dziewięć referatów. Dr Maria Próchnicka ukazała procesy kształtowania pojęcia information literacy w informacji naukowej, oraz te cechy, które czynią z niej nową sztukę wyzwoloną XXI wieku. Prof. Oleg Leszczuk przedstawił zagadnienia związane z informacją, rozrywką i manipulacją, czyli stereotypy kulturowe epoki infotaiment. Dr Bożena Koredczuk zaprezentowała kształtowanie się narodowych szkół badawczych w zakresie bibliologii na przykładzie francuskiej szkoły historiografii książki, rosyjskiej szkoły księgoznawczej oraz polskiej szkoły bibliologicznej, uwypuklając specyfikę badań prowadzonych w poszczególnych krajach. Dr Marta Pękalska przybliżyła 'Stowarzyszenie Panorama Kultur' i jego działania na rzecz "Europy mniej znanej". Roman Buczko z Ukraińskiej Akademii Drukarstwa we Lwowie zajął się problemem wykorzystania elektroniczno-cyfrowych nośników informacji do archiwizacji materiałów źródłowych. Jego wystąpieniu towarzyszył pokaz filmu pt. "1000-lecie książki", opowiadający o zbiorach Głównego Państwowego Archiwum Historycznego we Lwowie. Wyraził ubolewanie, że przez ogrom zbiorów nie można opracować wszystkich dawnych polskich i ukraińskich aktów historycznych. Dr Ewa Chuchro przedstawiła referat pt. "Skok w dobry portal", będący analizą zawartości strony internetowej www.fforde.pl, poświęconej serii książek o detektywie literackim Thursday Next, autorstwa Jaspera Fforde (Instytut Wydawniczy Znak). Ocena treści portalu została dokonana pod kątem realizacji przezeń funkcji marketingowych i reklamowych. Całość stanowiła próbę odpowiedzi na pytanie o sposób istnienia książki w internecie. Sesję plenarną zakończył referat dr Renaty Aleksandrowicz, próbujący odpowiedzieć na pytanie, czy jesteśmy społeczeństwem otwartym na potrzeby seniorów. Autorka zwróciła szczególną uwagę na zaspokajanie potrzeb ludzi starszych w ramach obsługi bibliotecznej.

  Po przerwie obiadowej odbyły się obrady w ramach pięciu sekcji tematycznych, kontynuowane następnie w godzinach przedpołudniowych dnia następnego. I tak Sekcja I, mająca nazwę "Między przeszłością a teraźniejszością", poświęcona była instytucjom obiegu książki. Zaakcentowano między innymi inicjatywy wydawnicze Ministerstwa WR i OP, oraz lwowskiego wydawnictwa 'Centr Evropy'. Referaty dotyczyły ponadto ruchu wydawniczego we Lwowie w okresie okupacji niemieckiej, zmian w polskiej ofercie wydawniczej w połowie lat '50. XX wieku, produkcji książek polskich na Zachodzie w połowie lat '90. XX wieku. Dyskusja skoncentrowała się na referacie prof. Stanisława Kondka pt. "W poszukiwaniu utraconych czytelników. Sekcja II, "Verba docent... Książka i czasopismo XIX-XX wieku", zajęła się upowszechnianiem książki i kształtowaniem gustów czytelniczych na przestrzeni wieków, reklamą książki, rolą książki w formacjach wojskowych, oraz analizą zawartości czasopism okresu PRL. Sekcja III nosiła tytuł "Ponad podziałami... Media na przełomie XX i XXI wieku". W ramach jej obrad zajęto się między innymi takimi zagadnieniami jak promocja książki w telewizji, oraz książka jako przedmiot marketingu. Fachową prezentację ukraińskiej prasy zawodowej przedstawiła Zoriana Hreń, a kolejne referaty skoncentrowały się na roli mediów regionalnych i lokalnych. Sekcji IV, noszącej tytuł "Dziedzictwo narodów - dziedzictwem Europejczyków" (w której brałam udział), chciałabym poświęcić nieco więcej uwagi. Zaprezentowała ona różnego rodzaju biblioteki oraz ich zbiory, głównie w ujęciu historycznym. Przedstawiono na niej kilka referatów w języku ukraińskim, dotyczących zbiorów i bibliotek na terenie Ukrainy. I tak prof. Oksana Karlina ukazała rolę bibliotek publicznych, szkolnych i prywatnych w rozwoju, edukacji i nawiązaniu dialogu kulturowego. Margarita Krywenko zajęła się dziejami kształtowania zbiorów Biblioteki literatury obcojęzycznej we Lwowie, zaś Jarosława Sokolska historią powstania i rozwoju jednej z największych i najstarszych specjalistycznych naukowych bibliotek Ukrainy – Okręgowej Biblioteki Naukowo-Pedagogicznej we Lwowie, powstałej w 1925 roku. Wołodymir Muravskij przedstawił "Dziennik Działu organizowania zbiorów lwowskiej Filii Biblioteki Nauk" z okresu II wojny światowej jako źródło do dziejów powstania zbiorów. Pozostałe referaty zaprezentowały Bibliotekę Polską Kleryków przy Seminarium Duchownym w Pelplinie (1849 - 1939), Bibliotekę Słowiańską w Pradze i jej zbiory poloników (był to mój referat), działalność wydawniczą Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w świetle zbiorów Lwowskiej Biblioteki Naukowej im. Wasyla Stefanyka Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, wydawnictwa rosyjskie w bibliotekach instytucji kulturalno-oświatowych w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX wieku i początkach wieku XX. Poznaliśmy także funkcjonowanie bibliotek publicznych w Polsce w latach 1945-1955, zaś bibliotekarka z Łodzi, pani Irena Łabiszewska podała wiadomości o drukowanych i elektronicznych informatorach dotyczących bibliotek na przykładzie Łodzi. Ponadto mogliśmy się dowiedzieć jak wyglądają dziś  nowoczesne biblioteki publiczne Wrocławia. Obrady sekcji IV zakończył referat przedstawiający zagadnienie digitalizacji XIX- i XX-wiecznych czasopism, oraz innych materiałów (np. starych druków) w działalności Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach. Wersja cyfrowa przedstawiona została jako współczesna forma ochrony zbiorów. Ostatnią sekcją była sekcja V - "Tempora mutatur nos" - która obradowała jedynie pierwszego dnia. Główne zagadnienia, którym poświęcono tu uwagę, dotyczyły biblioteki, książki i informacji w sieci. Ukazano między innymi przemiany, jakim uległa książka i literatura w dobie internetu poprzez wykorzystanie jego możliwości; nowe tendencje w komunikacji literackiej w kontekście globalnego rynku mediów, zagadnienie nielegalnych e-książek, recepcję witryn internetowych polskich bibliotek w europejskich narzędziach wyszukiwawczych; archiwa internetowe i ich rolę w tworzeniu globalnych zasobów informacyjnych.

  Konferencję zakończyło sprawozdanie z obrad poszczególnych sekcji oraz referat trzech magistrów z UMCS - Grzegorza Gmiterka, Jarosława Packa i Piotra Zielińskiego pt. "Czy biblioteka jest potrzebna do ukończenia studiów?". Podjęto w nim próbę odpowiedzi na pytanie - czy możliwe jest ukończenie studiów na kierunkach humanistycznych bez korzystania z bibliotek tradycyjnych. Referat oparto na ankiecie przeprowadzonej wśród studentów lat III-V Wydziału Humanistycznego UMCS w Lublinie. Odpowiedź nie jest niestety optymistyczna dla bibliotek, gdyż okazało się, że spora część studentów odpowiedziała, że książek nie czyta, lub czyta bardzo mało.

  Mimo wszystko jednak uczestnicy konferencji nie mieli wątpliwości, co do roli książki i mediów we współczesnym świecie; tym bardziej, że obradom patronował cytat z wypowiedzi Jana Pawła II, umieszczony na ścianie sali konferencyjnej: "Biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnieniem świadczy o rozwoju kultury. Jest ona bowiem skarbnicą piśmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy, inteligencję, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą, osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla dobra wspólnego".

Joanna Nastalska

Autorka podczas wystąpienia 8 maja 2006 r.; po lewej z dyrektorem Biblioteki, ks. dr Tadeuszem Stolzem; niżej - audytorium prezentacji