Stare druki (XVI - XVIII w.) w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL

mgr Małgorzata Trojnacka

26 stycznia 2004 r.

 

1. Wstęp i wprowadzenie

2. Druki najstarsze

3. Druki z XVI wieku

4. Druki cyrylickie

5. "Monumenta" Zygmunta Augusta

6. Druki zamojskie i lubelskie

7. Książki z czasów Oświecenia

8. Polonika i czasopisma

 

 Stare druki (XVI-XVIII w.)

Otwórzcie mi księgarnie wszystkich krajów świata,
Chcę się w nie rzucić, wrosnąć, zatopić i szperać,
Z ksiąg chce mieć pokarm, napój, w księgi się ubierać,
Spać w księgach i śnić księgi – i by myśl bogata,
Kupiła wszechmarzenia, rachuby i lata, [...]
Niech mię Bóg zrobi stróżem ksiąg tamtego świata.

Hieronim Kajsiewicz

1. Wstęp i wprowadzenie

  Niezwykle interesująco przedstawia się w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL zbiór starych druków. Dzięki swojej różnorodności stanowi znakomity warsztat pracy, zarówno dla pracowników naukowych i studentów naszej uczelni, jak i dla badaczy z kraju i z zagranicy. O tym, iż jest to księgozbiór żywy, świadczy fakt stałego wykorzystywania druków do badań naukowych i rosnąca liczba czytelników. Starodruki gromadzone i przechowywane w Bibliotece KUL reprezentują większość znanych oficyn drukarskich. W tak zasobnym zbiorze, liczącym 50.789 woluminów, szczególnie cenne i wartościowe są polonika [ 1 ], zwłaszcza z pierwszych ośrodków drukarstwa polskiego.

  Pisząc o starych drukach w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL, trudno nie wspomnieć o księgozbiorze podręcznym, liczącym 4.880 woluminów, który znajduje się w Czytelni Sekcji Starych Druków. Jest on gromadzony zarówno z myślą o pracy merytorycznej pracowników Sekcji, jak i z myślą o czytelnikach korzystających ze zbiorów.
  Bibliografie międzynarodowe i polskie, katalogi inkunabułów i starych druków poszczególnych bibliotek polskich i zagranicznych służą do opracowywania starych druków. Prace z zakresu szeroko pojętej bibliologii: historia książki, drukarstwo, grafika i zdobnictwo książki, a także dawne encyklopedie, kompendia, słowniki, prace z zakresu nauk pomocniczych historii (głównie paleografia, heraldyka, sfragistyka) i ikonografii, są wykorzystywane zarówno przez pracowników BU KUL jak i przez badaczy różnych dziedzin humanistyki.

  Ponad trzy czwarte księgozbioru dawnej książki w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL stanowią druki obce. Są one bardzo zróżnicowane tematycznie i stanowią odzwierciedlenie wielu zainteresowań i pasji ich poprzednich właścicieli. Bardzo szeroko reprezentowana jest literatura teologiczna, tak katolicka jak i protestancka. W zbiorze znalazły się dzieła z zakresu teologii historycznej, dotyczące zarówno historii Kościoła Katolickiego, jak i innych wyznań, omawiające historie poszczególnych zakonów, m. in. dominikanów, franciszkanów i jezuitów. Dużo książek dotyczy teologii praktycznej, a zwłaszcza homiletyki. Wśród dzieł z zakresu teologii w księgozbiorze znalazły się także druki dotyczące teologii systematycznej, dogmatycznej, moralnej, a także monografie o życiu i działalności wybitnych przedstawicieli Kościoła, w tym papieży, np. Grzegorza I Wielkiego czy Klemensa XI.

  Biblioteka Uniwersytecka KUL posiada oprócz druków teologicznych także druki obce prawie ze wszystkich dziedzin ówczesnej wiedzy: filozofii, historii powszechnej, literatury, geografii, prawa i medycyny. Do cennych należą te pochodzące z najsłynniejszych i szczególnie zasłużonych dla historii drukarstwa europejskiego oficyn: florenckiej Giuntów, paryskiej Estiennów, Elzewirów z Lejdy, Krzysztofa Plantina z Antwerpii czy też Frobena i Oporina z Bazylei. Starannie wydane, z sygnetami drukarskimi na stronach tytułowych, drukowane ładną czcionką, opatrzone ciekawymi miedziorytami, estetycznie oprawione, stanowić mogą ozdobę każdej liczącej się biblioteki. Zawierają całe bogactwo treści rozmaitych zagadnień i dyscyplin naukowych, stanowią bogaty materiał do różnorakich badań naukowych.

  Stare druki Biblioteki Uniwersyteckiej KUL zawierają teksty pisane w różnych językach. W dziełach teologicznych i prawniczych, traktatach filozoficznych czy książkach o tematyce przyrodniczo-medycznej od drugiej połowy XV wieku do czasów renesansu króluje łacina. Czasy późniejsze przynoszą coraz więcej książek pisanych w językach narodowych. Zasoby starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej KUL są szczególnie bogate w dzieła w językach francuskim i niemieckim.

 

Przypisy

1. Do poloników zalicza się rękopisy i druki pisane w języku polskim, przez polskich autorów,
    które powstały w granicach dawnej Polski, a także druki Polski dotyczące.

 

Opracowanie Małgorzaty Trojnackiej
jest fragmentem większej całości;
redakcja na stronach
witryny internetowej BU KUL
- Jan Krzysztof Wasilewski

 

 

Autor: Jan Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 04.07.2008, godz. 13:26 - Artur Podsiadły