Biblioteka Uniwersytecka

Franciszek Chwalewski (1932 – 2018)

Franciszek Wincenty Chwalewski urodził się 7 października 1932 r. w miejscowości Łomazy (pow. bialski, woj. lubelskie). Zmarł 7 września 2018 r. w Lublinie.

Jego rodzice Grzegorz i Marianna z domu Kowalewska prowadzili kilkunastohektarowe gospodarstwo rolne. Uczył się w Gimnazjum i Liceum im. J. I. Kraszewskiego w Białej Podlaskiej. W klasie maturalnej został wyrzucony z bursy szkolnej przez aktyw szkolny Związku Młodzieży Polskiej za kułackie pochodzenie i związki z Kościołem (jego wujem był ks. Feliks Kowalewski, miłośnik książek, oficer rezerwy i kapelan w szpitalu wojennym, który uratował się ucieczką z niewoli sowieckiej w 1939 r. F. Chwalewski opiekował się nim do jego śmierci. Część księgozbioru księdza przekazał do zbiorów Biblioteki KUL).

W latach 1951–1955 studiował historię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Tytuł magistra otrzymał na podstawie pracy Karol Krysiński i jego udział w powstaniu styczniowym, której promotorem był prof. Aleksander Kossowski. Przez cały okres studiów był członkiem Chóru Akademickiego.

Z Biblioteką Uniwersytecką związał się już w 1954 r. jako stypendysta. Od 15 listopada 1955 r. został zatrudniony w Oddziale Czasopism, potem Sekcji Akcesji Oddziału Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów, a od 1956 r. w Sekcji Wymiany Krajowej. Od 1 grudnia 1956 r. do 30 września 1964 r. pracował w Sekcji Czytelni Głównej Oddziału Udostępniania Zbiorów, funkcję jej kierownika pełnił w latach 1958–1964. Przez kolejny rok kierował Sekcją Wymiany Krajowej, a w 1966 r. Oddziałem Magazynów, by ponownie na trzy dekady (1967–1997) objąć kierownictwo Sekcji Czytelni Głównej. W tym czasie podnosił swoje kwalifikacje uczestnicząc dwukrotnie w Wakacyjnym Seminarium Bibliotekarskim, organizowanym przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w Jarocinie. Awansował w 1961 r. na starszego bibliotekarza, w 1970 r. na kustosza bibliotecznego i w 1985 r. na starszego kustosza bibliotecznego (według obowiązujących wówczas przepisów). W 1987 r. przebywał na miesięcznym stypendium bibliotekarskim w Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska w Rzymie. W czasie dyrektorstwa o. Romualda Gustawa OFM należał do zespołu kierowników odpowiedzialnych za organizację warsztatu pracy naukowej nie tylko dla środowiska lokalnego, ale dla badaczy z całego kraju.

W l. 60. i 70. XX w. był wielokrotnie delegowany do bibliotek naukowych w celu wyboru dubletów z ich zasobów, m.in. do Biblioteki Narodowej i Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, do Biblioteki Jagiellońskiej i Biblioteki PAN w Krakowie oraz Ossolineum we Wrocławiu. Dokonywał wyboru książek ze Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Bytomiu. Był organizatorem transportów materiałów bibliotecznych do Lublina (także księgozbiorów od osób prywatnych, gdzie niejednokrotnie dokonywał przeglądu i oceny ich wartości i przydatności dla kolekcji BU KUL).

Aktywnie uczestniczył w organizacji dużych wystaw przygotowywanych w gmachu Biblioteki, m.in. mariologicznej – w setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Matki Bożej (1954 r.), i kopernikańskiej (1973 r.). W 1968 r. pełnił funkcję komisarza wystawy jubileuszowej przygotowywanej z okazji 50-lecia istnienia Uniwersytetu. Z jego pomocą były zorganizowane wystawy towarzyszące Międzynarodowej Konferencji Rektorów Uniwersytetów Katolickich (FIUC) z udziałem Ks. Kardynała Karola Wojtyły (1976 r.) i spotkaniu z Czesławem Miłoszem, noblistą i doktorem honoris causa KUL, które miało miejsce w Czytelni Głównej Biblioteki w 1981 r.

Do 1992 r. nieformalnie pełnił także funkcję intendenta gmachu Biblioteki. W trudnych czasach PRL-u dbał o wyposażenie Biblioteki i konserwację obiektu. Przez 37 lat był jednym z najbardziej zaangażowanych członków zespołu kierowników Biblioteki i jednocześnie najbardziej obciążonym obowiązkami. Przez lata na jego zaangażowanie i oddanie mogli liczyć dwaj wielcy dyrektorzy BU KUL: o. Romuald Gustaw i Andrzej Paluchowski. Był potrzebny bibliotekarzom i czytelnikom a dzięki jego staraniom i zapobiegliwości funkcjonowanie placówki było łatwiejsze.

W latach 1965–1990 był głównym współorganizatorem przedsięwzięć inwestycyjnych w Bibliotece – adaptacji i rozbudowy budynku bibliotecznego oraz pozyskania dodatkowej powierzchni magazynowej na Poczekajce. Uczestniczył też w przygotowaniach do rozbudowy gmachu BU KUL w 1998 r., służąc zachowaną przez siebie dokumentacją budynku z lat ubiegłych. Przyczynił się do odzyskania dla KUL części działki przy ul. Maksymiliana Chmielarczyka, przywłaszczonego przez miasto w latach 50. ubiegłego wieku co pozwoliło zaplanować budowę części magazynowej.

Na zasłużoną emeryturę przeszedł 1 października 1997 r. W latach 1999–2002 był zatrudniony w ramach godzin zleconych w Czytelni Czasopism. Zawsze żywo interesował się sprawami Biblioteki i był wiernym czytelnikiem.

Był członkiem Związku Harcerstwa Polskiego, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego na KUL. W 1998 r. otrzymał nagrodę Rektora KUL a w 2009 r. został uhonorowany Medalem za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Od 1971 roku był żonaty z Anną Chwalewską, także pracownicą Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.

Jest autorem artykułów Sekcja Czytelni, ABMK 23(1971), s.120-132; Wspomnienie o Ojcu Romualdzie Gustawie OFM Bern. Dyrektorze Biblioteki Uniwersyteckiej KUL w latach 1950–1976, ABMK 106(2016), s. 443-462; Budowa Biblioteki Uniwersyteckiej i Domu Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przy ul. Chopina w latach 1947–1950, 108(2017), s. 451- 471.

Barbara Zezula

Medal za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

dla Franciszka Chwalewskiego