"Vita mutatur non tollitur" |
Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;
|
Ks. Romuald Rak (1920-2003) |
 |
Ks. Romuald Rak - sylwetka i publikacje
|
|
 |
Romuald Rak urodził się 29. III 1920 r. w Brzezince koło Katowic jako syn Pawła i Franciszki z domu Trybus. Z rodzinnego domu wyniósł głęboką religijność i umiłowanie tradycji śląskiej, szacunek do pracy i systematyczność w realizowaniu podjętych zadań, a także życzliwość i uprzejmość wobec napotkanych w życiu ludzi. |
|
| Do szkoły podstawowej uczęszczał w Brzezince. W 1930 roku zapisał się do Państwowego Gimnazjum Humanistycznego typu klasycznego im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach, które ukończył w 1938 roku uzyskaniem świadectwa dojrzałości. W tym samym roku zgłosił się do Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, równocześnie studiując na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po wybuchu wojny nie mógł już kontynuować w Polsce podjętych studiów. Na polecenie Biskupa Katowickiego podjął w roku akademickim 1940/1941 studia seminaryjne w Fuldzie. Po roku zmuszony był opuścić Fuldę; w następnym roku akademickim (1941/1942) studiował na Uniwersytecie we Wiedniu. Ze względów narodowościowych również i tam nie mógł dłużej pozostać. Studia seminaryjne ukończył w Wyższej Szkole Teologicznej w Linzu nad Dunajem i tam 4 lipca 1943 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Wymienione środowiska teologiczne wywarły duży wpływ na formację teologiczną i liturgiczno-pastoralną księdza Romualda Raka. Po święceniach kapłańskich młody kapłan powrócił do diecezji katowickiej, gdzie został wikariuszem parafialnym najpierw w Bielsku, a potem w Cieszynie. Tuż po wojnie, 13. VIII 1945 roku, został odwołany z pracy duszpasterskiej w Cieszynie i powołany na stanowisko kapelana i sekretarza biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego. Przez dziewięć lat (od 1948 do 1957 roku) pełnił funkcję notariusza w Kurii Biskupiej w Katowicach. Jednocześnie kontynuował studia teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (gdzie uzyskał w 1947 roku stopień magistra teologii), dochodząc w 1952 roku stopień doktora teologii na podstawie rozprawy pt. Muzyka Starego Testamentu. Trzeba tu dodać, że w 1948 roku ksiądz Rak ukończył w Katowicach naukę muzyki w zakresie szkoły średniej. Oprócz pracy w Kurii Biskupiej na stanowisku notariusza, ks. Rak towarzyszył biskupom w wizytacjach biskupich, poznając w ten sposób diecezję katowicką. Skończyło się to w listopadzie 1952 roku - gdyż biskup Adamski i jego sufragani zostali wysiedleni z diecezji katowickiej przez władze komunistyczne. Jedenaście lat wcześniej biskupa Adamskiego z Katowic wysiedlili hitlerowcy; trafił wtedy do Warszawy, skąd wyszedł razem z powstańcami. Nazywano Go 'kapelanem Powstania Warszawskiego'... Ks. Rak po latach został współautorem niezwykłej książki o tym niezwykłym duchownym. Od 1954 roku ks. dr Romuald Rak był wykładowcą liturgiki w Śląskim Seminarium Duchownym. W roku akademickim 1958/1959 odbył roczne studia liturgiczno-pastoralne na Uniwersytecie w Louvain w Belgii. W następnym roku (1959/1960) objął wykłady zlecone na sekcji pastoralnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wykładał także teologię pastoralną w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. W KUL - obok wykładów z hodegetyki - przez kilka lat prowadził wykłady z homiletyki. Był wieloletnim przewodniczącym - do 1986 roku - Sekcji Pastoralistów Polskich (w latach '60. XX wieku ks. Kardynał Karol Wojtyła, odpowiedzialny w Episkopacie Polskim za sprawy nauki, zainicjował spotkania wykładowców i prowadzących zajęcia w Wyższych Seminariach Duchownych oraz wyższych kościelnych fakultetach w sekcjach według specjalności). Ks. Romuald Rak od roku 1966 był członkiem Towarzystwa Naukowego KUL. Na podstawie rozprawy habilitacyjnej 'Wychowanie eucharystyczne w diecezji katowickiej (1922 - 1972)' ks. R. Rak uzyskał 5 maja 1973 roku stopień doktora habilitowanego z teologii pastoralnej. Odnośną uchwałę Rady Wydziału Teologicznego KUL i Senatu Akademickiego KUL zatwierdził Minister Szkolnictwa Wyższego i Techniki pismem z 20 października 1973 roku. W tym samym roku ks. Romuald Rak został powołany na stanowisko docenta, co zostało zatwierdzone przez Ministra SWiT 15 marca 1974 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego w Katedrze Organizacji Duszpasterstwa KUL, nadany przez Radę Wydziału Teologicznego na podstawie dorobku naukowego księdza, został zatwierdzony przez Senat Akademicki KUL 23 marca 1985 roku; Minister zatwierdził to dopiero 5 listopada 1986 roku. Ks. prof. dr hab. Romuald Rak był od 1 kwietnia 1974 roku do 1 października 1991 roku kierownikiem Katedry Organizacji Duszpasterstwa przy Wydziale Teologii KUL, którą od podstaw zaplanował. Przez dziewięć lat był dyrektorem Instytutu Teologii Pastoralnej Wydziału Teologii KUL. Nosił tytuł infułata (Protonotariusza Apostolskiego). Od 1980 roku był członkiem Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Ogólnego, w latach 1977 - 1984 był członkiem Komisji Muzycznej Episkopatu Polski oraz członkiem komisji synodalnych I Synodu Diecezji Katowickiej, od 1984 roku był członkiem Rady Naukowej Episkopatu Polski. Na szczególną uwagę zasługują organizowane przez ks. prof. Raka sympozja naukowe z teologii pastoralnej i duszpasterstwa oraz aktywny udział (z referatami) w różnych zjazdach i sympozjach teologiczno-pastoralnych w kraju i za granicą. Kilka gościnnych wykładów wygłosił w lipcu 1978 roku na Uniwersytecie Katolickim w Nijmegen w Holandii. Badaniom naukowym poświęcił I semestr roku akademickiego 1981/1982 przebywając na półrocznym stypendium w Leuven w Belgii. W roku akademickim 1988/1989 otrzymał urlop, który wykorzystał dla wykładów w Wyższym Seminarium Duchownym w Fuldzie, prowadził też wykłady dla duszpasterzy polskich w Republice Federalnej Niemiec. Wielokrotnie brał udział w Austriackich Dniach Pastoralnych i współpracował z Instytutem Pastoralnym w Wiedniu w charakterze doradcy do kontaktów naukowych ze specjalizacji teologii pastoralnej, co dokumentował w licznych sprawozdaniach, zamieszczonych w "Rocznikach Teologiczno-Kanonicznych", "Zeszytach Naukowych KUL" czy w "Śląskich Studiach Historyczno-Teologicznych". Należał od 1977 roku do stałej Rady Organizacyjnej sympozjów polsko-austriackich przy Uniwersytecie Jana Keplera w Linzu w Austrii, biorąc następnie czynny udział w sympozjach polsko-austriackich w Linzu oraz w podobnych sympozjach w Lublinie. Brał wielokrotnie udział w kongresach profesorów teologii pastoralnej w Wiedniu. Miał ponadto gościnnie wykład na Uniwersytecie w Mainz (1981) oraz na Uniwersytecie w Augsburgu (1988 i 1991) oraz brał czynny udział w pracach Kongresu FIUC w Toronto w roku 1983. Osobny odcinek bogatej działalności naukowej ks. prof. Raka stanowiła praca redakcyjna. W latach 1978 - 1983 był redaktorem naczelnym "Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych", należał też do Komisji Redakcyjnej uchwał I Synodu Diecezji Katowickiej ('Wiara, modlitwa i życie w Diecezji Katowickiej', Katowice-Rzym 1976), które to uchwały stały się wzorem dla wielu innych synodów diecezjalnych w Polsce. W latach 1974 - 1991 był członkiem Komitetu Redakcyjnego numerów pastoralnych "Roczników Teologiczno-Kanonicznych" wydawanych w Wydawnictwie Towarzystwa Naukowego KUL. Ks. prof. Rak napisał kilkadziesiąt recenzji wydawniczych z zakresu teologii pastoralnej, liturgiki i socjologii religii. Nie można nie wspomnieć tu też aktywnej działalności duszpasterskiej ks. Romualda, który zawsze chętnie służył posługą kapłańską, wygłaszając setki przemówień, konferencji i homilii w seminariach duchownych, domach zakonnych, parafiach oraz na spotkaniach różnych grup specjalistycznych, tak w Polsce jak i do Polaków za granicą. |
Mimo przejścia - pod koniec 1991 roku - na emeryturę, ksiądz profesor Romuald Rak nie rozstał się z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Prowadził nadal zajęcia zlecone, dzięki czemu kolejne roczniki studentów Teologii Pastoralnej KUL mogły korzystać z jego rozległej wiedzy i bogatego doświadczenia w czasie jego wykładów i na seminarium doktoranckim. Udzielał się też aktywnie na ukochanym Śląsku i w samych Katowicach. |
 |
|
|
Źródła dodatkowe: |
||
|
| Ks. prof. Rak pozostawił poważny dorobek naukowy, powszechnie uznany w środowiskach naukowych zajmujących się szeroko rozumianą teologią pastoralną. Zamieszczona tutaj bibliografia liczy 168 publikacji (do roku 1992). Składają się na nią trzy książki, rozprawy i artykuły naukowe (drukowane w formie broszur bądź w pracach zbiorowych i różnych periodykach teologicznych polskich czy zagranicznych), recenzje i sprawozdania, artykuły popularno-naukowe, hasła w Encyklopedii Katolickiej oraz materiały pomocnicze dla duszpasterstwa (śpiewniki, redakcja ksiąg liturgicznych). Artykuły ks. Profesora były najczęściej publikowane w następujących czasopismach: "Roczniki Teologiczno-Kanoniczne" (RTK), "Collectanea Theologica", "Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne" (SSHT), "Ruch Biblijny i Liturgiczny" (RBL), "Homo Dei" (HD), "Wiadomości Diecezjalne Katowickie", "Der Seelsorger", "Theologisch Praktische Quartalschrift". W sumie można doliczyć się ponad 300 artykułów naukowych oraz ok. 30 haseł w Encyklopedii Katolickiej autorstwa ks. prof. Raka. |
||
 |
Osobne miejsce w spuściźnie ks. Raka stanowi książka 'Biskup Stanisław Adamski jakiego nie znamy'. Autorzy postanowili zebrać opowiadania, dykteryjki i anegdoty, które słyszeli z ust bpa Stanisława Admskiego, stąd nie jest to życiorys Biskupa, chociaż tom zawiera wiele archiwalnych fotografii oraz kalendarium życia i działalności Biskupa. Jest to zapis wspomnień z lat, które autorzy przeżyli z Biskupem, jako sekretarze i kapelani po II wojnie światowej. Z tych wspomnień biskup Stanisław Adamski wyłania się jako wielki człowiek, dobry pasterz, promieniujący energią, humorem, pogodą ducha i radością życia. Abp Stanisław Szymecki, ks. Romuald Rak: Biskup Stanisław Adamski jakiego nie znamy. Wydawnictwo Księgarnia Św. Jacka, Katowice 2003, s. 250 ISBN: 83-70-30-339-0 |
|
|
| Oto zarys zasadniczych nurtów badań naukowych i istotnych bloków problemowych w dziele ks. Raka. Można wyróżnić trzy główne nurty: liturgiczny, historyczno-pastoralny i pastoralny. |
||
 Ks. Romuald Rak: Eucharystia w życiu chrześcijańskim  Eucharystia w wypowiedziach papieża i innych dokumentach Stolicy Apostolskiej XX w., Londyn 1987  Podsumowanie sympozjum ku czci ks. Fr. Blachnickiego. w: Gorliwy apostoł wewnętrznej odnowy człowieka. Lublin 1988  Ks. Romuald Rak: Msza święta recytowana i śpiewana, Katowice 1965  Służba ołtarza. Schola, kantor i psałterzysta Wydawnictwo Kurii Diecezjalnej, Katowice 1982  Ks. Romuald Rak: Wychowanie eucharystyczne w Diecezji Katowickiej (1922-1972), Lublin 1974  Realizacja miłosierdzia w działalności Kościoła, nadbitka z: "Jan Paweł II, Dives in misericordia, tekst i komentarze", Lublin 1983 * Ks. Romuald Rak: bibliografia publikacji 1951-1992 opr. ks. Andrzej Kołek - na osobnej stronie |
Nurt liturgiczny Zdecydowana większość publikacji z lat 1951 – 1972 poświęcona jest zagadnieniom liturgicznym. Do tej tematyki, chociaż znacznie rzadziej, powracał ks. prof. Rak także w okresie późniejszym. W ramach nurtu liturgicznego można wyodrębnić kilka bloków tematycznych, które w sposób szczególny zostały dostrzeżone przez ks. Profesora w działalności pisarskiej. Będą to problemy liturgii, szczególnie Eucharystii, śpiewu i muzyki kościelnej. Liturgia, która jest "źródłem i szczytem duchowego życia Kościoła", była traktowana w publikacjach ks. prof. Raka jako istotny element ewangelizacji wiernych i budowania wspólnoty kościelnej. Spotkanie katolika z Chrystusem i wspólnotą wierzących dokonuje się nie tylko za pośrednictwem przepowiadanego słowa Bożego, ale także przez liturgię. Jest ona odpowiedzią człowieka na prawdę Bożą, wyrazem oddania się Bogu. Mając na uwadze wielkie znaczenie liturgii w życiu chrześcijanina i każdej wspólnoty eklezjalnej ks. Profesor wiele uwagi w swoich publikacjach poświęcił stosowaniu liturgii na co dzień w duchu odnowy liturgicznej i wskazań soborowej Konstytucji o świętej liturgii. Po tej linii idą badania ks. Profesora zawarte między innymi w publikacjach: Pojęcie liturgii w świetle nauki Soboru Watykańskiego II (SSHT 4:1971 s. 309-324), Idea przewodnia liturgii Kościoła (RBL 16:1963 s. 167-173), Uwagi praktyczne na temat improwizacji w liturgii (SSHT 11:1978 s. 69-72), Nowe kanony Mszy świętej a odnowa liturgiczna w Diecezji Katowickiej (WDK 36:1968 s. 260-265), Wprowadzenie do nowej liturgii pogrzebowej w Diecezji Katowickiej (WDK 46:1978 s. 264-269). Głównym przedmiotem badawczej pasji ks. prof. R. Raka była Eucharystia. Był to temat, w którym zbiegały się zainteresowania liturgiczne Profesora z teologiczno-pastoralnymi. W publikacjach liturgicznych poświęconych Eucharystii łatwo dostrzega się troskę Autora o wykorzystanie wszystkich sposobów do pobudzenia wiernych do czynnego uczestnictwa we Mszy św. Ponieważ pełny udział w Ofierze Mszy św. polega również na przyjęciu Komunii św., która powoduje ścisłe zespolenie wiernych, stanowiących jedno ciało w Chrystusie, dlatego i tej kwestii poświęcone są niektóre publikacje ks. prof. Raka. Wspomniane kwestie są przedmiotem między innymi następujących publikacji: Sposoby pobudzania wiernych do czynnego uczestnictwa we Mszy świętej (MDG 9:1964 s. 219-228), Msza święta versus populum (CT 37:1967 f. l s. 161-162), Przygotowanie służby ołtarza do niedzielnej Mszy świętej (WDK 40:1972 s. 195-198), Msza święta recytowana i śpiewana (Katowice 1965), Nowe kanony Mszy świętej a odnowa liturgiczna w diecezji katowickiej (WDK 36:1968 s. 260-265), Stypendium mszalne w całości wychowania eucharystycznego (SSHT 1:1968 s. 153-168), Częsta Komunia święta (RTK 31:1984 z. 6 s. 19-29), Rozdzielanie Komunii św. infra missam (RBL 15:1962 s. 379-381), Komunia na rękę? ("Gość Niedzielny" 1988 nr 18 z l V 1988 s. 7), Praktyka wcześniejszej Komunii świętej dzieci (RTK 24:1968 z. 6 s. 24-32). Ks. prof. Romuald Rak w swojej twórczości liturgicznej daje wyraz przekonaniu, że życie Kościoła poprzez wieki wyrażało się w bogactwie form muzyki i śpiewu kościelnego (Zarys śpiewu i muzyki Kościoła. [w:] Wprowadzenie do liturgii. Pod redakcją Fr. Blachnickiego i W. Schenka. Poznań 1967 s. 469-487). Profesor był przekonany, że śpiew gregoriański nie jest jedynym przejawem i formą muzyki czy śpiewu w liturgii. Idące przez Kościół posoborowy przemiany i odnowa liturgii nie powinny zagubić tego bogactwa, ale je przyswoić i dostosować do wymagań współczesności, a z pewnością także ubogacić (Śpiew gregoriański a przeżycie liturgiczne. RBL 11:1958 s. 550-552). Z omawianej twórczości pisarskiej ks. prof. Raka czytelnik z łatwością może wnioskować, że muzyka kościelna staje się sakralną nie ze swojej natury, ale przez związek z czynnością liturgiczną. W twórczości tej dostatecznie mocno dostrzeżony jest fakt przesunięcia punktu ciężkości z repertuaru muzycznego na związek z akcją liturgiczną. Położenie akcentu na związek muzyki z akcją liturgiczną otwierało drzwi do wszelkiego rodzaju śpiewu religijnego w liturgii. Śpiew bowiem jako część składowa kultu liturgicznego posiada także wymiar kultyczny; spełnia ważną funkcję stwarzania nastroju, klimatu ułatwiającego modlitewne skupienie, wzniesienie serc i umysłów do Boga. Solenna rola śpiewu sakralnego nie może być zasadniczo ozdobą obrzędów, ale ma spełniać rolę pogłębienia przeżycia religijnego w tym wydarzeniu, jakim jest spotkanie z Bogiem. Troska o żywy udział ludu w liturgii odnosi się także do pielęgnowania śpiewu ludowego (Śpiew ludowy we Mszy świętej śpiewanej. RBL 12:1959 s. 515-516; Polski śpiew "credo" we Mszy świętej. RBL 20:1967 s. 110-112; Dawne i nowe śpiewy pogrzebowe na Śląsku. RBL 27:1974, s. 65-73; Śpiew i muzyka w uchwałach I Synodu Katowickiego. SSHT 14:1981 s. 79-88). Nurt historyczno-pastoralny Drugi nurt badań naukowych ks. prof. R. Raka obejmuje studia historyczno-pastoralne, pisane dla potrzeb duszpasterstwa. Publikacje tego nurtu powstawały głównie w pierwszym okresie działalności dydaktyczno-naukowej ks. Raka (1951-1974). Kierunek ten dominował wówczas w Instytucie Teologii Pastoralnej KUL. Ks. Profesor był przekonany, że bez znajomości historycznego rozwoju duszpasterstwa nie można zrozumieć aktualnego stanu Kościoła i jego działalności. Bez poznania tego stanu nie można kierować Kościołem zgodnie z jego celem i wymogami czasu. Skutkiem takiego stanowiska było podjęcie próby opracowania poglądów i działalności duszpasterskiej niektórych pastoralistów i działaczy, gdyż one mogą być pomocą w posoborowej odnowie duszpasterstwa (Ks. Jan Alojzy Fiecek, wielki duszpasterz XX wieku. HD 31:1962 nr 3 s. 198-205; Pius Parsch, życie i dzieło. RBL 19:1966 nr 3 s. 188-198; Biskup Stanisław Adamski. W 100 rocznicę urodzin. "Gość Niedzielny" 52:1975 nr 15 s. 1; Joseph Andreas Jungmann (1889-1975). CT 46:1976 f. l s. 89-91; Karl Rahner wielki teolog XX wieku. "Gość Niedzielny" 61:1984 nr 20 s. 4; 125 lat Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi. W: W służbie Kościoła. Pod red. G. Niedzieli. Wrocław 1986 s. 77-94). Także wydarzenia z życia kościołów lokalnych były przedmiotem publikacji ks. prof. R. Raka (Epizod z życia błogosławionej Marii Teresy Ledóchowskiej. WDK 52:1984 nr 3 s. 84-89; Kult św. Liberiusza biskupa z Paderborn. RBL 42:1989 nr 2 s. 142-146; Biskup Adamski a Volkslista. "Przegląd Powszechny" Londyn 1986 nr 2 s. 16-19). Zasługą szczególną ks. prof. Raka było przeszczepienie na grunt polski metody historyczno-pastoralnej, której twórcami byli przedstawiciele szkoły tybindzkiej, a zwłaszcza A. Graf oraz F. X. Arnold, którego ks. prof. Rak znał osobiście. Opierając się na tej metodzie ks. Profesor przygotował kilkanaście publikacji. Metoda ta była metodą wiodącą w niektórych rozprawach doktorskich przygotowywanych na seminarium naukowym ks. prof. Raka (np.: ks. J. Mikołajec. Działalność pasterska Biskupa Franciszka Jopa w diecezji opolskiej (1956 - 1976). Lublin 1989; ks. K. Worbs. Modlitewnik górnośląski "Droga do nieba" ks. Ludwika Skowronka. Lublin 1988). Do nurtu historyczno-pastoralnego należą badania prowadzące do powstania pracy habilitacyjnej pt. Wychowanie eucharystyczne w diecezji katowickiej w latach 1922 - 1972. Nurt pastoralny Do nurtu pastoralnego należy niewątpliwie największa ilość publikacji ks. prof. Raka. Publikacje tego nurtu dominowały w sposób wyraźny w drugim okresie działalności naukowej ks. Profesora (1974 - 1992). W nurcie pastoralnym można wyodrębnić trzy różne bloki tematyczne. Wiążą się one z metodą teologii pastoralnej obejmującą trzy etapy: teologiczne podstawy duszpasterstwa (chrystologiczne, eklezjologiczne, antropologiczne), rzeczywistość społeczno-religijna oraz aktualne modele i programy działania. Ks. prof. Rak świadomy był faktu, że teologia praktyczna jest nauką interdyscyplinarną, dlatego też rozwijał badania naukowe na wszystkich trzech etapach metody tej dyscypliny. Badania te były prowadzone nie tylko przez niego, ale i przez jego uczniów. Chociaż zainteresowania naukowe ks. prof. Raka koncentrowały się na wszystkich etapach metod teologii praktycznej, to jednak najważniejszy był kierunek typowo pastoralny, najbardziej bliski dla katedry, którą kierował. W tym zakresie ks. prof. Rak współpracował z Katedrą Socjologii Religii. Na bazie sporządzonych w jej ramach diagnoz i analiz, prowadził dalsze analizy właściwe dla teologii praktycznej, zmierzające do wypracowania teorii i strategii duszpasterstwa zwyczajnego oraz nadzwyczajnego i specjalnego. Typowym przykładem tego jest książka pt. Eucharystia w życiu chrześcijańskim. Studium teologiczno-pastoralne o integralnym rozumieniu i pełnym przeżywaniu Eucharystii (Katowice 1984). W tej samej perspektywie pastoralnej publikował ks. Profesor także artykuły, np. Eucharystia w życiu kapłana (WDK 42:1974 nr 11-12 s. 261-267); Wewnętrzna jedność Eucharystii (SSHT 11:1978 s. 52-61); Duszpasterstwo śląskie w perspektywie Kongresu Eucharystycznego (WDK 54:1986 nr l s. 20-26); Katecheza dorosłych w parafii (PDK 60:1984 nr l s. 18-26); Pastoralny charakter katechezy ("Nostra". Biuletyn salezjański 35:1980 nr 194 s. 38-43); Koncepcja duszpasterstwa ludzi pracy w posługiwaniu ks. biskupa H. Bednarza (CHS 1983 nr 122 s. 5-15); Kapłan jako spowiednik i penitent (WDK 58:1991 nr 12 s. 458-460); Wnioski dla duszpasterstwa z encykliki Jana Pawła II "Dominum et vivificantem" ("Duszpasterz Polski za Granicą" 40:1989 nr 4 s. 471-480). Ks. prof. Romuald Rak, jako wytrawny pastoralista, otwarty na rzeczywistość społeczno-religijną potrafił ukazać dyrektywy pastoralne i modele działalności duszpasterskiej. Przykładem tego typu analiz są między innymi artykuły: Uwagi praktyczne na temat improwizacji w liturgii (SSHT 11:1978 s. 69-72); Realizacja miłosierdzia w działalności Kościoła (Jan Paweł II. Dives in misericordia. Tekst i komentarze. Pod red. S. Nagy'ego. Lublin 1983 s. 215-222); Kult eucharystyczny w parafii poza Mszą świętą ("Duszpasterz Polski za Granicą" 37:1986 nr 3 s. 491-503); Katecheza dorosłych w parafii ("Przegląd Diecezjalny Kielecki" 60:1984 nr 1 s. 18-26). W publikacjach powyższych zabiegał o inspiracje dla różnych form duszpasterstwa, a zwłaszcza o powiązanie duszpasterstwa zwyczajnego i nadzwyczajnego. Drugi kierunek związany jest z teologicznymi podstawami duszpasterstwa. Ks. prof. Romuald Rak był nie tylko pastoralistą, ale i teologiem, który szuka podstaw teologicznych dla duszpasterstwa, szczególnie dla liturgii, muzyki kościelnej i duszpasterstwa specjalnego. Ks. prof. Rak odwołując się do dokumentów Kościoła i literatury poszukuje teologicznych przesłanek i dokonuje interpretacji różnych zjawisk i tendencji w Kościele. Ks. Rak interesował się upadkiem komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (Od utopii marksistowskich do mistycznych. WDK 59:1991 nr 4 s. 127-142). Wielkie wrażenie wywarło na środowisku akademickim w Augsburgu wygłoszenie w 1991 r. referatu na tamtejszym uniwersytecie, poświęconego problemowi etyczno-pastoralnego przezwyciężenia mentalności "homo sovieticus" w krajach dawnego bloku komunistycznego. Kilka wydawnictw ubiegało się o możliwość przedrukowania tegoż referatu. Ostatecznie liczący 23 strony referat ukazał się drukiem w "Oberschlesisches Jahrbuch" (8:1992 s. 175-198 [Berlin]). Ks. Rak zajmował się też tendencjami reprezentowanymi przez współczesnych teologów (Karl Rahner wielki teolog XX wieku. "Gość Niedzielny" 61:1974 nr 20; Uwagi na marginesie Instrukcji Kongregacji do Spraw Doktryny Wiary o powołaniu teologa w Kościele z 24 V 1990 r. WDK 59:1991 nr 8 s. 290-297). Trzeci kierunek badań ks. prof. Raka dotyczył bezpośrednio lub pośrednio socjologii religii. W publikacjach zauważa się szczególną predylekcję ks. Profesora do regionu śląskiego. Niemniej można dostrzec szerszą orientację związaną ze współczesnymi przemianami religijności w Polsce i w świecie, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych. W ramach tego kierunku na szczególne podkreślenie zasługuje: Die Zukunft der Religion in Polen ("Theologisch-Praktische Quartalschrift" 127:1979 H. 4 s. 351-358); Realbild und Model der Stadtkirche in Polen (Stadtstruktur und religibser Lebensvollzug. Red. Z. Zapotoczky. Linz 1982 s. 135-144); Die eucharistische Frömmigkeit in Polen ("Klerusblatt" 63:1983 nr 9 s. 238-242 oraz nr 10 s. 259-261).
|
|
|
| "...Św. Augustyn napisał w jednym z kazań, że Eucharystia jest sakramentem pobożności, znakiem jedności i więzią miłości. Powiedział też, żeby poznać czym jest Ciało Chrystusa, trzeba należeć do Jego Mistycznego Ciała. Czyli pożywanie Ciała Chrystusowego nie oznacza nic innego, jak stawanie się Ciałem Chrystusa, czyli Kościołem. Konkretnie mówiąc, trzeba sobie uświadomić, że ten kto przyjmuje Eucharystię z miłością, ten musi z miłością przyjąć i objąć Ciało Kościoła, najpierw ludzi do niego należących, którzy tak samo jak i my są złączeni z Głową-Jezusem Chrystusem. Trzeba potem przyjąć cały porządek w Kościele, z hierarchią i całą dyscypliną a także wszystkie środki zbawienia, łącznie z sakramentem pokuty i sakramentem małżeństwa. Przyjmując zaś ludzi należących do Kościoła trzeba ich przyjąć takimi, jakimi są: nie zawsze zdrowymi i odpowiadającymi nam, ale chorymi, niesympatycznymi, potrzebującymi; trzeba ich też przyjąć jako grzesznych i błądzących, chociaż naszym obowiązkiem będzie ich napomnienie w miłości. [...] Eucharystia i Kościół jest jedną wielką dynamiczną jednością. Nie ma Kościoła bez Eucharystii, nie ma też Eucharystii bez Kościoła. A gdzie jest moje miejsce? W samym środku Kościoła i w samym sercu Eucharystii. I tu i tam, jako kapłan i jako ofiara. I tu i tam, jako ten, który znajduje się w środku tajemnicy, jako ten, kto świadomie i czynnie należy do komunii osób i świętych rzeczy, jako ten, który rozumie czym jest posłannictwo Kościoła i posłannictwo związane z Eucharystią, jako... posłany, by działać w winnicy Pańskiej (por. Mt 21,28) - tak dla Winnego Krzewu jak i dla latorośli". |
| Ks. Romuald Rak: Kościół a eucharystia Fragment konferencji wygłoszonej na wielkopostnym Dniu Skupienia dla kapłanów diecezji katowickiej (marzec 1988 r.) |
|
| Opracowanie i redakcja: Jan Krzysztof Wasilewski |
Autor: Jan Krzysztof Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 16.09.2008, godz. 02:11 - Artur Podsiadły
Ostatnia aktualizacja: 16.09.2008, godz. 02:11 - Artur Podsiadły