|
Piotr Żbikowski urodził się 1 sierpnia 1935 r. we Włocławku w rodzinie inteligenckiej. Po ukończeniu w 1951 r. szkoły średniej (Gimnazjum im. Ziemi Kujawskiej) przyjechał do Lublina, gdzie rozpoczął studia polonistyczne na KUL. Po ich ukończeniu (w 1956 r.) został zatrudniony na UMCS w Zakładzie Historii Literatury Polskiej jako asystent, a później starszy asystent. W 1961 r. powrócił na Kujawy, podejmując pracę nauczyciela języka polskiego w miejscowych szkołach (Włocławek, Radziejów). Po rozpoczęciu w 1963 r. studiów doktoranckich na UW, powrócił w trzy lata później do zawodu nauczyciela akademickiego, otrzymując stanowisko starszego asystenta w Zakładzie Literatury Polskiej WSP w Rzeszowie (z uczelnią tą - od 2001 Uniwersytetem Rzeszowskim – związał się do emerytury w 2008 r.); podjął też współpracę z Pracownią Polskiego Oświecenia w IBL PAN. W latach: 1972 obronił na UW rozprawę doktorską pt. Poezja okolicznościowa Kajetana Koźmiana: (1800-1856), a w 1980 habilitował się w IBL PAN na podstawie pracy nt. Doktryna estetycznoliteracka klasycyzmu postanislawowskiego. W październiku tegoż roku otrzymał stanowisko docenta, zaś w 1990 r. tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1995 zwyczajnego. W latach 1980-84 i 1991-93 kierował Instytutem Filologii Polskiej, w 1991 r. objął kierownictwo nowo powstałego Zakładu Literatury Staropolskiej i Polskiego Odrodzenia (funkcję tę sprawował do przejścia na emeryturę); w latach 1997-99 był też prodziekanem Wydziału Filologicznego. Ważne miejsce w jego działalności zajmowała dydaktyka: był promotorem 7 doktoratów i ponad 400 magisteriów.
W pracy naukowej Piotra Żbikowskiego wyróżnia się trzy nurty badawcze. Wiążą się one: (pierwszy) z życiem i twórczością poety Kajetana Koźmiana, (drugi) z zagadnieniami estetyki literackiej późnego Oświecenia oraz (trzeci) z literaturą przełomu dwóch epok – Oświecenia i Romantyzmu. Zwraca się uwagę, iż w tych ostatnich kwestiach był „niekwestionowanym autorytetem" (rozwinął pojecie „klasycyzmu postanisławowskiego", zaś jego publikacje na temat późnego Oświecenia i wczesnego Romantyzmu stanowią przełom w badaniach nad tym okresem).
Profesor Żbikowski jest autorem ponad 160 publikacji, w tym kilkunastu prac samodzielnych. Są to m. in.: Kajetan Koźmian: poeta i obywatel (1797-1814), Wrocław 1972; Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetyczno-literacka, Warszawa 1984 (wyd. 2. 1999); Pod znakiem klasycyzmu. W kręgu świadomości literackiej późnego oświecenia, Rzeszów 1989; Kajetan Koźmian. Szkic do portretu, Rzeszów 1991; Insurekcja i upadek Rzeczypospolitej w poezjach więziennych, Rzeszów 1993; Droga Krzyżowa Polaków. Motyw zsyłek na Sybir i do łagrów sowieckich w literaturze polskiej, Rzeszów 1996; Kostium antyczny z „Mowy Cenzora Katona" Kajetana Koźmiana, Rzeszów 1998; „...bolem śmiertelnym ściśnione mam serce ...". Rozpacz oświeconych: u źródeł przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805, Wrocław 1998; W pierwszych latach narodowej niewoli. Schyłek polskiego oświecenia i zwiastuny romantyzmu, Wrocław 2007. Ponadto odnalazł oraz krytycznie wydał rękopis Ziemiaństwa polskiego Kajetana Koźmiana (wyd.: Kraków 2000). Jako autor współpracował z wieloma czasopismami, jak np.: „Pamiętnik Literacki", „Ruch Literacki", „Zeszyty Historyczne" (sam był redaktorem „Prac Humanistycznych" wyd. przez Komisję Historycznoliteracką TN w Rzeszowie). Współpracował też z wydawnictwami encyklopedycznymi, m in. ze Słownikiem literatury polskiego Oświecenia (wyd. 2. uzup., Warszawa 1991, wyd. 3. 2002).
Był członkiem licznych komisji, komitetów i towarzystw (Komisja Historycznoliteracka Oddział PAN w Krakowie, Komitet Nauk o Literaturze Polskiej PAN, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem XVIII, Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie) oraz laureatem wielu nagród i odznaczeń (Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej).
Zmarł 20 stycznia 2008 r. i został pochowany w rodzinnym Włocławku.
A. Z.
Źródła:
M. K[otowska].-K[achel], Żbikowski Piotr, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, t. 10, Warszawa 2007, s. 17-19; J. Kowal, Prawdziwe dzieło życia, czyli rzecz o najnowszej książce Piotra Żbikowskiego, „Gazeta Uniwersytecka", 2008, nr 1, 22-25 (http://univ.rzeszow.pl/gazeta/gazeta.styczen.2008.a.pdf); A. Kupiszewska, Odwiedziny Przyjaciela: wizyta Prof. Piotra Żbikowskiego w Uniwersytecie Rzeszowskim z okazji promocji książki „Horyzonty polskiego Oświecenia: wykłady z epoki (1740-1830), tamże, 2010, nr 6, 20-25 (http://univ.rzeszow.pl/gazeta/gazeta.grudzien2010.pdf).
|
Piotr Żbikowski
Piotr Żbikowski
Piotr Żbikowski
Piotr Żbikowski
Piotr Żbikowski
Piotr Żbikowski
