Założyciel KUL-u ks. Idzi Radziszewski zajmował się filozofią oraz psychologią, która w tych czasach była silnie związana z filozofią i stanowiła jej część. To z kolei wynikało z zainteresowania człowiekiem jako osobą. Jego zainteresowania naukowe sięgały znacznie szerzej, w tym również nauk teologicznych, biologii, odkryciami w dziedzinie medycyny itp. Znalazło to również odbicie w skonstruowanej później strukturze naukowej Uniwersytetu Lubelskiego – zarówno filozofia, jak i psychologia, były wykładane na wszystkich wydziałach uniwersytetu. W pierwszych latach istnienia prowadził te zajęcia osobiście ks. Idzi Radziszewski.

W setnym roku istnienia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II jego emerytowany pracownik Instytutu Psychologii, prof. Adam Biela, podjął się analizy nieco mniej znanego wspomnianego wcześniej faktu, że ks. Idzi Radziszewski był również psychologiem. Napisał książkę pt. Idzi Radziszewski. Charyzmatyczny psycholog (Lublin 2018). Praca zawiera przedmowę autorstwa prof. Zbigniewa Zaleskiego wstęp, część zasadniczą, zakończenie, streszczenie w języku angielskim, literaturę, mapy i zdjęcia oraz wybór z notatek sporządzonych na podstawie zajęć z psychologii, prowadzonych przez ks. Radziszewskiego.

Zasadnicza część pracy składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich jest poświęcony zdobywaniu wykształcenia przez przyszłego rektora. Autor analizuje tam także osiągnięcia naukowe ks. Radziszewskiego w dziedzinie psychologii. Jego podróże przez poszczególne ośrodki naukowe (gdzie odbył studia filozoficzno-teologiczne, uniwersyteckie oraz wyjazdy naukowe na uczelnie zagraniczne) świetnie ilustruje mapa 1, zamieszczona w części uzupełniającej. Za swym mistrzem kard. Désiré Mercierem ks. Radziszewski uznał psychologię jako część „filozofii zajmującą się duszą ludzką”. Przyszły rektor nie mógł pominąć w swych naukowych studiach tego ważnego przedmiotu w praktyce wychowawczej. Na łamach „Ateneum Kapłańskiego” wydrukował obszerne sprawozdania z Pierwszego Zjazdu Neurologów, Psychiatrów i Psychologów Polskich, który odbył się w październiku 1909 r. w Warszawie. W rozdziale drugim przedstawiono motywacje założenia katolickiego ośrodka akademickiego na ziemiach polskich oraz miejsca psychologii w programie studiów KUL. Ksiądz Radziszewski wprowadził bowiem szereg wykładów ogólnouniwersyteckich, obowiązujących na każdym kierunku studiów. Wśród nich, obok filozofii, znalazł się m.in. wykład z psychologii ogólnej. Od drugiego roku istnienia uczelni prowadził osobiście ten wykład kursoryczny w wymiarze 2 godzin tygodniowo. Całą ideę powołania uniwersytetu katolickiego, zapoczątkowaną przez ks. Radziszewskiego, a realizowaną w poszczególnych miejscach jego przebywania (Louvain, Włocławek, Petersburg, Warszawa i Lublin), ilustruje mapa 2. Efekty nauczania psychologii w Lublinie, nie tylko za czasów ks. Radziszewskiego, ale także przez cały okres międzywojenny, a także po nim, już na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej, przedstawiono w rozdziale trzecim.

Praca prof. A. Bieli w pewien sposób uzupełnia istniejącą do tej pory lukę w poznanej biografii ks. I. Radziszewskiego. Przedstawia go bowiem jako psychologa, który swoją charyzmą potrafił przekonać do siebie i stworzonej przez niego idei powołania katolickiego uniwersytetu w odrodzonej Ojczyźnie wielu ludzi, z którymi w następnych latach współpracował. Wykładał w Lublinie tylko przez cztery lata, jednak jego dzieło podjęli i kontynuowali następcy, których on zatrudnił na Uniwersytecie Lubelskim.

Grzegorz Misiura