Centralny Okręg Przemysłowy

i Eugeniusz Kwiatkowski

70-lecie budowy COP

 

Eugeniusz Kwiatkowski (1888-1974)


 Eugeniusz Kwiatkowski - początek XX w.

Eugeniusz Kwiatkowski
(1888-1974)
- początek XX w.
   Eugeniusz Kwiatkowski - popiersie w Łazienkach

Popiersie
E. Kwiatkowskiego
(Łazienki, Warszawa)
   Eugeniusz Kwiatkowski - czasy II RP

Eugeniusz Kwiatkowski
- czasy II RP

 

  Od października 1935 do 30 września 1939 roku Eugeniusz Kwiatkowski pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu w rządach Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. Patronował Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu, będąc autorem jego planu, a następnie patronem, zagorzałym rzecznikiem i faktycznym koordynatorem jego budowy.

 

 Marian Marek Drozdowski: Eugeniusz Kwiatkowski, WL 1989

Marian Marek Drozdowski:
Eugeniusz Kwiatkowski.
Człowiek i dzieło.
Wydawnictwo Literackie,
Kraków 1989




   Marian Marek Drozdowski: Eugeniusz Kwiatkowski... Instytut Historii PAN, Warszawa 1992

Marian Marek Drozdowski:
Eugeniusz Kwiatkowski
w polskiej historiografii
i publicystyce historyczno-ekonomicznej.
Instytut Historii PAN,
Warszawa 1992,
ISBN: 83-900329-3-7

   Marian Marek Drozdowski: Eugeniusz Kwiatkowski..., IH PAN 1992

Marian Marek Drozdowski:
Eugeniusz Kwiatkowski.
Zakład Narodowy
im. Ossolińskich,
Wrocław 2001,
ISBN: 83-04-04567-2




Publikacje Eugeniusza Kwiatkowskiego, prace o nim i jego dokonaniach
oraz opracowanie pt. "Wielki Gospodarz" - w witrynie MDK 2 Lublin


Archiwum polityczne
Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Wydawnictwo Sejmowe,
Wstęp, wybór tekstów
i opracowanie:
Marian Marek Drozdowski,
Ewa Kwiatkowska-Obrąpalska.
(460 stron, 75 ilustracji)
Warszawa 2002
ISBN: 83-7059-612-6
   Archiwum polityczne Eugeniusza Kwiatkowskiego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002   Publikacja źródłowa,
związana z podjęciem przez
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
24 stycznia 2002 roku uchwały
o ustanowieniu roku 2002
rokiem Kwiatkowskiego
w celu uczczenia jego zasług
w dziedzinie kultury ospodarczej
i politycznej Polski. Książka
zawiera wybór najważniejszych
wystąpień Kwiatkowskiego,
między innymi referaty
wygłoszone na plenarnych
i komisyjnych obradach Sejmu
i Senatu, publicystykę i listy.

 

Człowiek i Dzieło...


"W miarę zwiększania się odległości, ludzie i przedmioty maleją z perspektywy.
W miarę mijania czasu, postać Kwiatkowskiego z perspektywy historycznej będzie rosła
i wysunie się na czoło okresu zamkniętego datami 1918-1939"


Jan Nowak-Jeziorański
W poszukiwaniu nadziei, Warszawa 1993


  Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski to niekonwencjonalna postać w historii Polski XX wieku. Posiadał szerokie zainteresowania intelektualne. Interesował się nowoczesną techniką przemysłową, chemią, historią, zajmowała go polityka morska oraz nauki ekonomiczne. Wybitny ekonomista, Minister Przemysłu i Handlu, Minister Skarbu, Wicepremier, Kierownik Delegatury Rządu do Spraw Wybrzeża.

  Urodził się 30 grudnia 1888 roku w Krakowie. Jego ojciec Jan był inż. kolejowym, matka Wincenta pochodziła ze znanej krakowskiej rodziny mieszczańskiej Moszczeńskich. Dzieciństwo spędził w Czernichowicach pod Zbarażem, który z ruinami starego zamku i klasztorem Bernardynów sprzyjał patriotycznemu wychowaniu przyszłego działacza politycznego. W latach 1907-1012 studiował chemię na Politechnice Lwowskiej i na Uniwersytecie Ludwiga Maximilliana w Monachium. Jako student należał do niepodległościowych organizacji "Zet" i "Zarzewie". W czasie pierwszej wojny światowej służył w Legionach i walczył o niepodległość w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W okresie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Głównym Urzędzie Zaopatrzenia Armii przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. Od 1918 do 1920 roku był chorążym w sekcji chemicznej w Wojsku Polskim. Nie wiązał jednak swej przyszłości z armią i w 1921 roku wystąpił z wojska w stopniu porucznika. Po opuszczeniu czynnej służby wojskowej Kwiatkowski stał się jednym z pionierów odbudowy i rozbudowy przemysłu chemicznego w Polsce. W 1921 roku został wykładowcą na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, a w dwa lata później objął dyrekcję techniczną Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. Karierę ministerialną rozpoczął po zamachu majowym w 1926 roku, kiedy to kierując resortem przemysłu i handlu w rządzie Kazimierza Bartla, przyczynił się do przyspieszenia budowy portu i miasta Gdyni, zapoczątkował rozwój towarzystw żeglugowych oraz sprawował pieczę nad budową najnowocześniejszej w owym czasie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach pod Tarnowem. Łączył w sobie cechy działacza gospodarczego i męża stanu, wyróżniał się erudycją i bogatą osobowością. W latach 1928-1930 był posłem na Sejm RP z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). W bezpośredniej walce politycznej BBWR z partiami opozycyjnymi Kwiatkowski jednak nie brał w zasadzie udziału. Obcy był mu fanatyzm, nienawiść do działaczy ruchu ludowego, narodowego czy socjalistycznego. W swych poglądach najbliższy był umiarkowanej, centrowej opozycji. Był głównym twórcą Powszechnej Wystawy Krajowej zorganizowanej w 1926 roku w Poznaniu dla uczczenia 10 rocznicy odzyskania niepodległości. Śmiałe, antykonformistyczne poglądy, tendencje liberalne manifestowane wobec opozycji antysanacyjnej spowodowały nieobecność Kwiatkowskiego w rządzie w latach 1930-1935. W tym czasie był naczelnym dyrektorem fabryki w Mościcach. Kolejny raz powołany na rządowe stanowiska pełnił w latach 1935-1939 funkcje ministra skarbu oraz wicepremiera w gabinetach Mariana Zyndram-Kościałowskiego (1935-1936) i Felicjana Sławoja-Składkowskiego (1936-1939), kierując całokształtem życia gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Patronował idei Centralnego Okręgowi Przemysłowego, będąc autorem jego planu, a następnie koordynatorem jego budowy. Powstały wtedy: huta stali w Pławnie (wkrótce przemianowana na Stalową Wolę), fabryka celulozy w Niedomicach, fabryka gum jezdnych w Dębicy, elektrownia z zaporą na Dunajcu w Rożnowie, zakłady przemysłu lotniczego w Rzeszowie i Mielcu.

  W obliczu klęski wrześniowej wraz z rządem opuścił Polskę 18 września 1939 roku; został internowany w Rumunii. W 1945 roku zdecydował się na powrót do kraju i objęcie stanowiska kierownika Delegatury Rządu do Spraw Wybrzeża. Pracował w Gdańsku, Elblągu, Szczecinie, był również przewodniczącym Komisji Planu Rozbudowy Trójmiasta. Po rozwiązaniu w styczniu 1948 roku Delegatury do Spraw Wybrzeża stopniowo był odsuwany od działalności państwowej, bowiem szybko się okazało, że jego plany gospodarcze nie zgadzają się z linią polityczną nowego rządu. Przeniósł się wówczas do Krakowa i poświęcił pracy naukowej: wykładał historię gospodarczą świata w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni i w Uniwersytecie Jagiellońskim. Był członkiem licznych towarzystw naukowych, współpracował z czasopismami fachowymi.

  W 1972 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą oraz otrzymał Złotą odznakę »Zasłużony Pracownik Morza«. W 1973 roku jeszcze raz sięgnięto do jego olbrzymiej wiedzy dotyczącej gospodarki morskiej, poproszono go o konsultację planu budowy Portu Północnego. »W uznaniu nieprzemijających zasług dla rozwoju polskiej gospodarki morskiej, floty handlowej oraz portu i miasta Gdyni, budowniczemu Centralnego Okręgu Przemysłowego, wybitnemu przedstawicielowi polskiej myśli gospodarczej« w 1974 roku został mu nadany tytuł doktora honoris causa nauk ekonomicznych Uniwersytetu Gdańskiego.

  Eugeniusz Kwiatkowski to autor wielu prac, między innymi "Dysproporcje. Rzecz o Polsce przeszłej i obecnej", "Zarys dziejów gospodarczych świata", "Les problemes economiques contemporains", "Nowoczesna chemia przemysłowa", "Polnische Handelsvertrage", "Polska i jej morze", "Polska na morzu", "Polska gospodarcza", "The economic progress of Poland", "Postęp gospodarczy Polski".

  Eugeniusz Kwiatkowski zmarł w Krakowie 22 sierpnia 1974 roku w wieku 86 lat. Na miejsce wiecznego spoczynku na Cmentarzu Rakowickim odprowadził go ówczesny kardynał Karol Wojtyła.

  Imię tego wybitnego ekonomisty i męża stanu nosi wiele szkół ekonomicznych w kraju. Akademia Ekonomiczna przyznaje co roku nagrodę jego imienia za publikacje ekonomiczne.

Marian Marek Drozdowski
[w:] Eugeniusz Kwiatkowski. Człowiek i dzieło, Kraków 1989

 

13 czerwca 1997 roku Eugeniusz Kwiatkowski został odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego
przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego w uznaniu znamienitych zasług dla kraju.

 

Opracowanie i redakcja: Jan Krzysztof Wasilewski


Autor: Jan Krzysztof Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 31.03.2010, godz. 13:37 - Artur Podsiadły