oprac. dr Monika Nowakowska Biblioteka Instytutu Ekonomii i Finansów
Repozytorium KUL: https://www.kul.pl/dane-badawcze,art_84302.html https://www.kul.pl/files/959/media/poradnik_-_plan_zarzadzania_danymi.pdf
DEFINICJA
Dane badawcze (Research Data) – dane zebrane lub wytworzone jako materiał do analizy w ramach badań naukowych. Dostęp do nich pozwala zweryfikować wyniki zaprezentowane w publikacji naukowej.
Według Komisji Europejskiej „dane badawcze” odnoszą się do informacji, w szczególności faktów i liczb, zebranych w celu analizy i oparcia na nich rozumowania, dyskusji lub obliczeń.
PRZYKŁADY
Danymi badawczymi mogą być:
Źródło: Guidelines to the Rules on Open Access to Scientific Publications and Open Access to Research Data in Horizon 2020 https://enspire.science/wp-content/uploads/2019/12/h2020-hi-oa-pilot-guide_en.pdf).
RODZAJE DANYCH BADAWCZYCH
Dane badawcze można podzielić na:
Otwartymi danymi badawczymi (Open Research Data) są dane badawcze, które zostały udostępnione w repozytorium lub na innej platformie cyfrowej, do których każdy ma bezpłatny dostęp.
Otwarte dane badawcze obejmują m.in. dane cyfrowe i analogowe, zarówno surowe, jak i przetworzone, oraz towarzyszące im metadane, jak również zapisy liczbowe, zapisy tekstowe, obrazy i dźwięki, protokoły, kod analizy i procedury, które mogą być wykorzystywane w sposób otwarty, ponownie wykorzystywane, zachowywane i redystrybuowane przez kogokolwiek, pod warunkiem uznania autorstwa. Otwarte dane badawcze są dostępne w aktualnym, przyjaznym dla użytkownika, czytelnym dla ludzi i maszyn oraz umożliwiającym dalsze działania (actionable) formacie, zgodnie z zasadami dobrego zarządzania i opieki nad danymi, w szczególności zasadami FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) oraz podlegają regularnym działaniom w zakresie ich kuratorowania i utrzymywania.
Zalety udostępniania danych:
Akty prawne, regulaminy
Przyjęta 20 czerwca 2019 r. przez Parlament Europejski i Radę (UE) Dyrektywa w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (2019/1024) (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/? uri=CELEX:32019L1024&from=EN) włącza dane badawcze do danych sektora publicznego i nakłada na kraje członkowskie obowiązek zapewnienia możliwości ponownego ich wykorzystania Obowiązek udostępnienia dotyczy również tych dokumentów oraz danych, które powstały dzięki finansowaniu ze środków publicznych i są już dostępne w repozytoriach instytucjonalnych lub dziedzinowych.
Plan zarządzania danymi- dokument zawierający zarys tego, co będziemy robić z danymi w trakcie trwania danego projektu badawczego i po jego zakończeniu. Plan zarządzania danymi powinien mieć ma charakter żywego dokumentu, który zmienia się w trakcie trwania projektu.
PZD to dokument opisujący zasady zarządzania danymi podczas i po zakończeniu badań. Plan Zarządzania Danymi powinien zawierać komponenty odpowiadające na następujące pytania:
1. Jakie dane zostaną wytworzone lub zebrane? rodzaje danych, formaty plików, szacunkowa objętość danych.
2. W jaki sposób będą pozyskiwane lub wytwarzane dane? standardy, metody, oprogramowanie, narzędzia.
3. Jak dane zostaną uporządkowane i opisane? metadane, dokumentacja.
4. Jakie kwestie etyczne i prawne związane z danymi będą uwzględnione? ochrona danych osobowych, zabezpieczenie danych niejawnych.
5. W jaki sposób dane zostaną udostępnione? (jak, kiedy, komu) 6. Które dane będą przechowywane długoterminowo? (gdzie, jak długo)
PLAN ZARZĄDZANIA DANYMI BADAWCZYMI
NARZĘDZIA POMOCNE W TWORZENIU PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI
Wytycznymi dla wnioskodawców do uzupełnienia planu zarządzania danymi w projekcie badawczym, przygotowanymi przez Narodowe Centrum Nauki - NCN: https://ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/regulaminy/wytyczne_zarzadzanie_danymi.pdf
DMPtool (US) – narzędzie przygotowujące szablony DMP, dostosowane do wymagań amerykańskich grantodawców. https://dmptool.org/
DMPonline (UK) – narzędzie bardzo podobne do DMPtool, zawierające jednak bazę instytucji finansującej naukę z Wielkiej Brytanii. https://dmponline.dcc.ac.uk/
DCC Data Management Plan Content Checklist – lista kontrolna zawartości planu zarządzania danymi, pozwala szybko określić, jakich informacji może brakować w przygotowywanym DMP.
https://www.dcc.ac.uk/DMPs/checklist
The Data Curation Center – serwis brytyjskiej instytucji specjalizującej się w zarządzaniu danymi badawczymi. Udostępnia między innymi: gotowe plany zarządzania danymi, przewodniki, wytyczne, informacje na temat metadanych.
https://www.dcc.ac.uk/resources/data-management-plans/guidance-examples
Netografia:
|
Ostatnia aktualizacja: 16.01.2025, godz. 10:37 - Paweł Kamiński