Notatki z podróży do bibliotek Austrii i Szwajcarii

Ks. dr Tadeusz Stolz

27 października 2003 r.

 

Dyrektor Biblioteki, po odbyciu podróży naukowej do Austrii i Szwajcarii,
gdzie odwiedził wiele bibliotek publicznych, uniwersyteckich i naukowych,
podzielił się swoimi spostrzeżeniami z personelem Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.
Niestety, wykład nie został nagrany, i pozostały po nim tylko luźne notatki...

 

 

Austriackie biblioteki wywodzą się z ruchu oświaty dorosłych, działalności instytucji kościelnych oraz ruchów ludowych. Prawnicy do dziś przypisują termin "biblioteka publiczna" instytucjom edukacyjnym. W Austrii nie ma ustawy bibliotecznej. Codzienna praca placówek jest regulowana wieloma różnymi przepisami: ustawą budżetową, prawem pracy, prawem autorskim. Biblioteki publiczne są powoływane i funkcjonują jako biblioteki miejskie (samorządowe), instytucji kościelnych, izb rzemieślniczych, związków zawodowych. Najbardziej profesjonalne są te prowadzone przez samorządy lokalne. W roku 2001 działało w Austrii (liczącej wtedy około 8 mln obywateli) 2.498 bibliotek, w tym 1.292 biblioteki samorządowe, 473 spółdzielcze, 476 kościelnych, 241 związkowych i 79 prowadzonych przez inne organizacje. W 95% są finansowane przez swoich założycieli. Placówki te zatrudniały 10.293 bibliotekarzy. Ich zbiory przekraczały wtedy 12 mln jednostek. Do bibliotek zapisanych było 1.128.898 czytelników (14% społeczeństwa), którzy wypożyczyli ponad 17 mln jednostek bibliotecznych. W ciągu roku 2001 biblioteki odwiedziło ponad 6 mln osób, o 13% więcej niż w roku 2000. Zorganizowano w tymże roku 7.547 imprez czytelniczych. Można było skorzystać z 1.644 miejsc z dostępem do Internetu. 66% bibliotek było skomputeryzowanych, 47% miało dostęp do Internetu, a 26% - własną stronę internetową.
  Austriackie Ministerstwo Edukacji, Nauki i Kultury wspólnie z organizacją zawodową Büchereiverband Österreichs (www.bibliotheken.at / www.bvoe.at) wypracowało wspólną koncepcję rozwoju bibliotek publicznych w społeczeństwie informacyjnym.

 

 

Dla zainteresowanych bibliotekami w Austrii - kilka przydatnych adresów internetowych:

Austriacka Sieć Biblioteczna - Österreichische Bibliothekenverbund und Service Ges.m.b.H. -
www.bibvb.ac.at

Katalog zbiorczy bibliotek austriackich - Online-Katalog des Österreichischen Bibliothekenverbundes -
ALEPH - www.bibvb.ac.at/verbund-opac.htm

Austriackie biblioteki On-Line - www.bibliotheken.at

Austriacka Biblioteka Narodowa - Österreichische Nationalbibliothek - www.onb.ac.at

Stowarzyszenia:
Austriackie Stowarzyszenie Bibliotek Szkolnych - Schulbibliothek - www.schulbibliothek.at
Büchereiverband Österreichs (BVO) - www.bvoe.at
Austriackie Stowarzyszenie Bibliotekarzy -
VÖB, Vereinigung Österreichischer Bibliothekarinnen und Bibliothekare - http://voeb.uibk.ac.at

Czasopisma:
Österreichischer Bibliothekarinnen & Bibliothekare - www.uibk.ac.at/sci-org/voeb/vm
Mitteilungen - www.uibk.ac.at/sci-org/voeb/om/index.html  lub  http://voeb.uibk.ac.at/om

 

 

I jeszcze kilka sieciowych adresów bibliotek szwajcarskich:

Świetna strona startowa do poszukiwań w katalogach szwajcarskich -
Swiss Libraries / The Swiss Eductaion & Research Network - www.switch.ch/libraries

Swiss Meta Library Catalogs - www.switch.ch/libraries/meta.html

Katalog zbiorczy bibliotek niemiecko- i francuskojęzycznch NEBIS - www.nebis.ch

 
Szwajcarska Biblioteka Narodowa w Bernie - www.snl.ch/index.htm

Osobne i wyjątkowe miejsce w tej prezentacji - z naszego, polskiego i narodowego punktu widzenia -
ma Muzeum Polskie i Biblioteka w miejscowości Rapperswil nad jeziorem Zuryskim w Szwajcarii.

 

www.muzeum-polskie.org W 1868 roku odsłonięto przed zamkiem w Rapperswilu Kolumnę Barską (tzw. "Polską Kolumnę Wolności"), na której wyryto napis - "MAGNA RES LIBERTAS" - WOLNOŚĆ TO WIELKA RZECZ), a w dwa lata później otwarto na średniowiecznym zamku miejskim Muzeum Narodowe Polskie. Ideą przewodnią fundatora Kolumny i Muzeum, Władysława Platera, było ukazanie światu bogatego dorobku cywilizacyjnego Polski oraz jej niezbywalnych praw do niepodległości.

 

Zbiory platerowskiego Muzeum wróciły w 1927 roku do wolnej Polski, ale jego idea stała się po wojnie znowu aktualna. Po trudnych kolejach pierwszych lat wznowiono w Rapperswilu w 1954 roku polsko-szwajcarskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego, a w roku 1975 otwarto na Zamku znów stałe Muzeum Polskie, będące schronieniem dla cennych dzieł naszej kultury i pamiątek narodowych. Ważną częścią Muzeum jest Biblioteka, która zgromadziła cenne zbiory - zarówno z lat dawnych (na uwagę zasługują szczególnie zbiory kartograficzne), jak i współczesnych (tu z kolei spotkamy ważne druki i dokumenty z burzliwych lat '80. XX w.). Dla wspierania działalności Muzeum powstała w roku 1978 oparta o ustawodawstwo szwajcarskie Polska Fundacja Kulturalna 'LIBERTAS' w Rapperswilu.

Ciekawie o Muzeum opowiada strona www.polonium.de/docs/ciekawostki/rapperswil/index.shtml

Od lewej: fragment księgozbioru Biblioteki Polskiej w Rapperswilu, jej godło (logo) i część zbiorów graficznych: pamiątki kościuszkowskie i szkice Jana Piotra Norblina (wł. de la Gourdaine, 1745-1830). Osobny dział stanowią zbiory historycznych dokumentów, druków i rękopisów oraz pamiątek narodowych, podarowane Muzeum i Bibliotece w Rapperswilu przez 'Kuriera z Warszawy', Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

 

Wiele szczegółów o zbiorach biblioteki (także po polsku i z ilustracjami) można znaleźć w witrynie:
www.muzeum-polskie.org/biblioteka

Około połowa księgozbioru Biblioteki Rapperswilskiej jest dostępna w katalogu on-line:
http://84293.sr19.firestorm.ch/cgi-bin/rp/makwww.exe?BM=01

 

Ilustracje pochodzą ze stron witryn: www.muzeum-polskie.org  i  www.muzeum-polskie.org/biblioteka