"Vita mutatur non tollitur"

Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;
prezentacje postaci i ich dorobku

Ks. Janusz Nagórny  (1950 - 2006)

Ks. Janusz Nagórny - sylwetka i wspomnienia
Ks. Janusz Nagórny - publikacje i bibliografia

 

 Ks. prof. dr hab. Janusz Nagórny (1950 - 2006)  
Świętej pamięci ks. prof. dr hab. Janusz Nagórny,
wybitny humanista, teolog, wychowawca i nauczyciel
młodzieży akademickiej, autor wielu książek i publikacji
naukowych, kierownik Katedry Teologii Moralnej Ogólnej,
członek Centralnej Komisji ds. Tytułów i Stopni Naukowych,
wieloletni dyrektor Instytutu Teologii Moralnej KUL
i przewodniczący Sekcji Teologów Moralistów Polskich
narodził się dla nieba w wieku 56 lat... 

Mariusz Kamieniecki,
Tomaszów Lubelski

 

 

  Janusz (Jan) Kazimierz Nagórny urodził się pierwszego stycznia 1950 roku w Korczowie (Uhnowie), na terenach, które po roku 1951, w wyniku tzw. "korekty granic", zostały włączone do ZSRR. Dlatego w dowodzie osobistym miał wpisane, że urodził się w Związku Radzieckim... Ojciec Janusza pracował jako dyrektor PGR - tam, gdzie go skierowano, dlatego rodzina wędrowała po wschodnich ziemiach PRL (Majdan Górny, PGR Magdalenka, PGR Podlodów), by od 1961 roku zamieszkać w Tomaszowie Lubelskim. Edukację na poziomie szkoły podstawowej Janusz otrzymywał w Rzeczycy, Łubczu i Tomaszowie. Od 1963 roku uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Lubelskim, gdzie uzyskał dyplom maturalny (w 1967 roku). W tymże roku, wstąpiwszy do Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie, stał się jednocześnie studentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Studia ukończył obroną magisterium 21 maja 1973 roku na podstawie pracy "Chrystus - Nowy Adam w kontekście paraleli śmierć - życie", przygotowanej na seminarium z egzegezy Nowego Testamentu pod kierunkiem o. prof. Hugolina Langkammera. Już jako uczestnik tego seminarium dał się poznać jako samodzielny myśliciel i organizator pracy naukowej.

  Święcenia kapłańskie przyjął 12 czerwca 1973 roku w katedrze lubelskiej z rąk biskupa Piotra Kałwy. Od tego czasu był kapłanem diecezji lubelskiej. Po zmianie granic diecezji w Polsce 25 marca 1992 roku został kapłanem diecezji zamojsko-lubaczowskiej. W latach 1973 - 1976 pracował jako wikariusz w parafii św. Tomasza (kolegiata) w Zamościu. Był znany jako dobry kaznodzieja i zdolny duszpasterz młodzieży. W 1976 roku został skierowany na studia specjalistyczne w zakresie teologii moralnej na Wydziale Teologii KUL. Podczas studiów był na pewien czas angażowany do posługi duszpasterskiej w Jarczowie, Brzeźnicy Bychawskiej oraz Łuszczowie jako wikariusz substytut. W 1979 roku został zatrudniony w KUL na stanowisku asystenta stażysty przy Katedrze Historii Teologii Moralnej. Stopień doktora na podstawie rozprawy "Etyka Przymierza Starego Testamentu. Próba ustalenia zasadniczej problematyki moralnej", przygotowanej pod kierunkiem ks. prof. dr hab. Franciszka Greniuka, uzyskał 19 marca 1980 roku. W tym samym roku został awansowany na stanowiska asystenta. Od 1984 roku pracował przez rok jako starszy asystent, po czym został adiunktem przy tej samej Katedrze, kierowanej przez ks. prof. Greniuka. Katolicki Uniwersytet Lubelski był jego umiłowanym przedmiotem wysiłków i poświęcenia. Oddawał wszystkie siły ukochanej przez siebie Uczelni, poza którą nie wyobrażał sobie życia. Bronił dobrego imienia Uniwersytetu i dbał o wysoki poziom nauczania. Głosząc wysokie standardy, wiele wymagał od siebie i stawiał jasne wymagania innym. Niejednokrotnie narażając się, zabiegał o prawdę i sprawiedliwość.

  W roku akademickim 1983/1984 ks. Janusz Nagórny przebywał na stypendium naukowym w Rzymie jako stypendysta Uniwersytetu del Sacro Cuore w Mediolanie. W latach 1979 - 1985 wykładał teologię moralną w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. W tym czasie był dyrektorem Biblioteki tegoż seminarium. W latach 1985 - 1990 był opiekunem rocznika teologii na kursie "B". Organizował życie duchowe studentów i budował wspólnotę pracy, modlitwy i radości. Prowadził wykłady w ramach Duszpasterstwa Rodzin Diecezji Lubelskiej oraz miał zajęcia w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej. Przez kilkanaście lat prowadził wykłady w Podyplomowym Studium nad Rodziną oraz inicjował szkolenia dla nauczycieli w zakresie problematyki rodzinnej.

  Kolokwium habilitacyjne ks. Janusza odbyło się 13 października 1989 roku na podstawie dorobku naukowego i pracy "Teologiczna interpretacja moralności Nowego Przymierza". W 1990 roku został kierownikiem Katedry Teologii Moralnej Szczegółowej. W roku 1999 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Podstawą był obszerny dorobek naukowy w tym książka "Posłannictwo chrześcijan w świecie" T. 1. "Świat i wspólnota". W grudniu 2000 został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego. Po reorganizacji katedr w Instytucie Teologii Moralnej został w 2004 roku kierownikiem Katedry Teologii Moralnej Ogólnej.

  W dorobku naukowym ks. profesora Janusza Nagórnego jest trzynaście książek samoistnych, dwadzieścia siedem książek wydanych pod jego redakcją jako prace zbiorowe oraz prawie trzysta artykułów. Jednym z jego największych dokonań naukowych jest "Encyklopedia nauczania moralnego Jana Pawła II", której ostatecznej redakcji dokonywał już podczas pobytu w szpitalu. Ks. Nagórny jest promotorem 23 prac doktorskich (w tym dwóch ze Słowacji, jednej z Białorusi i jednej z Ukrainy). Ostatnie doktoraty zostały sprawdzone we wrześniu 2006 roku... Pod jego kierunkiem napisano ponad dwieście prac magisterskich. Ks. prof. Janusz Nagórny jest też autorem licznych recenzji doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich. Dzielił się z innymi swym rozległym doświadczeniem naukowym i organizacyjnym. Chętnie udzielał konsultacji i pomagał w programowaniu rozwoju naukowego. Przez kilka lat był przedstawicielem KUL w Komitecie Badań Naukowych w Warszawie. Przez jedną kadencję był członkiem Państwowej Akademickiej Komisji Akredytacyjnej przy MEN. Został też powołany przez Ministra Edukacji Narodowej do Centralnej Komisji ds. Egzaminacyjnych. Od stycznia 2003 roku był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Cieszył się ogromnym autorytetem, uznaniem i sympatią innych profesorów z tych gremiów, ukazując inne oblicze Kościoła i dyskretnie apostołując. Bronił spraw Kościoła i statusu metodologicznego teologii. Od 1992 do 2006 roku ks. Nagórny pełnił funkcję Dyrektora Instytutu Teologii Moralnej KUL. Kiedy rozpoczynał swą posługę na tym stanowisku, wówczas Sekcja Teologii Moralnej liczyła zaledwie kilka osób. Dzięki dalekowzrocznej polityce kadrowej Sekcja, przekształcona w 1998 roku w Instytut, liczy obecnie sześć katedr i miała tyluż profesorów ze stopniem naukowym doktora habilitowanego i sześciu młodszych pracowników. Z inspiracji ks. Nagórnego Instytut zorganizował kilkanaście dorocznych sympozjów na temat przesłania moralnego Kościoła i wydano kilkanaście tomów w ramach serii wydawniczej. Ksiądz Nagórny jako wybitny znawcza nauczania Jana Pawła II angażował się w pogłębianie i popularyzację myśli Ojca Świętego i inicjował sympozja oraz wydawanie publikacji na ten temat. Braterska atmosfera pracy Instytutu jest owocem zaangażowania ks. Nagórnego w promowanie młodszych. Posiadając ogromny autorytet zawsze zachowywał demokratyczną formę podejmowania decyzji.

  Od początku swej pracy naukowej ks. Nagórny angażował się w pracę Ogólnopolskiej Sekcji Polskich Teologów Moralistów. W sposób nieprzerwany uczestniczył w dorocznych spotkaniach naukowych, począwszy od 1977 roku. W latach 1980 - 1986 był sekretarzem Sekcji, organizując spotkania i sporządzając sprawozdania naukowe. Od 1996 do 2006 przez dwie kadencje był przewodniczącym Sekcji, która dzięki jego osobistemu zaangażowaniu stała się forum wymiany myśli naukowej i środowiskiem współpracy wykładowców teologii moralnej w Polsce. Za jego kadencji wydano 10 tomów materiałów ze spotkań naukowych.

  Ks. Nagórny był członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego KUL oraz członkiem Rady Naukowej Instytutu Jana Pawła II w Lublinie. Brał udział w pracach Teologów Moralistów Europy Środkowo-Wschodniej oraz teologów języka niemieckiego. Był organizatorem kongresu teologów Europy Środkowowschodniej w Lublinie w roku 1991. W ramach współpracy zagranicznej w 1993 roku brał udział jako ekspert teologiczny w sympozjum Rady Konferencji Episkopatów Europy w Pradze. Występował w Hanowerze na sympozjum na temat przyszłości Europy. Wygłaszał serie wykładów dla Polonii w Kanadzie, Australii oraz w Niemczech. Kilkakrotnie zapraszano go do prowadzenia konferencji dla Polonii w Kanadzie i USA dla podtrzymania ducha narodowego. Wielokrotnie brał udział w kongresach i spotkaniach naukowych krajowych i zagranicznych.


 

 Ks. Janusz Nagórny, 18 IX 2005 r. w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Lublinie

Ks. Janusz Nagórny głosi Słowo Boże podczas specjalnej mszy św. 18 IX 2005 r.
z okazji 33-lecia kapłaństwa
w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Lublinie (fot. Sylwester Tułajew).
Więcej - w witrynie parafii.

 

 

  Był uznanym i cenionym kaznodzieją zapraszanym na różne okazje. Wydał drukiem cieszące się powodzeniem dwa tomy kazań na niedzielę i święta. Prowadził wiele serii rekolekcji parafialnych i dla różnych grup duszpasterskich. Prowadził miedzy innymi rekolekcje dla parlamentarzystów Rzeczpospolitej oraz brał udział w konferencjach tematycznych organizowanych w Sejmie RP. Czynnie współpracował z Pełnomocnikiem Rządu ds. Rodziny oraz Sejmową Komisją ds. Rodziny. Przez kilka lat angażował się w duszpasterstwo służby zdrowia. Był odpowiedzialny za duszpasterstwo nauczycieli. Był często zapraszany na spotkania duszpasterstw ludzi pracy i środowisk twórczych.

  Przedmiotem badań naukowych prof. Nagórnego była problematyka moralności społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem posłannictwa świeckich. Opublikował wiele artykułów na tematy społeczne, w sposób twórczy rozwijając myśl Jana Pawła II. Nie będzie przesadą twierdzenie, że był jednym z najlepszych w Polsce znawców nauczania Ojca Świętego. Doskonale rozumiał jego myślenie i był ceniony przez Papieża Polaka. Sługa Boży Jan Paweł II podczas spotkań z naszym Profesorem przypominał, że czytał jego książki. Znawcy teologicznego dorobku profesora Janusza zauważali, że Papież odwoływał się do myśli ks. Nagórnego w swych wypowiedziach. Ks. Profesor jest autorem licznych artykułów naukowych na temat etyki zawodowej, zagadnień z zakresu teologii pracy, kultury, ekologii oraz problematyki małżeństwa i rodziny. Na wielu tych obszarach jego osiągnięcia były prekursorskie i wyznaczały nową perspektywę. Szczególnie cenne były poszukiwania w zakresie antropologii oraz etyki lekarskiej. Zajmował się badaniem moralności Nowego Przymierza. Jego biblijne ujmowanie zagadnień teologiczno-moralnych stało się inspirujące dla szeregu polskich teologów. Można powiedzieć, że ks. Nagórny pozostawił po sobie szkołę teologii moralnej inspirującą się jego wrażliwością na orędzie biblijne.

  Ks. prof. Nagórny był ceniony jako dydaktyk podejmujący nowe zagadnienia. Oprócz pogłębiania wiedzy w licznych publikacjach naukowych, potrafił popularyzować osiągnięcia nauki w licznych prelekcjach, kazaniach oraz felietonach radiowych, które prowadził od wielu lat. Szczególnym powodzeniem cieszyły się jego felietony (np. w cyklicznym programie "Myśląc Ojczyzna") i wykłady prowadzone na falach Radia Maryja i Telewizji Trwam. Zyskiwał sobie wielu zwolenników bezkompromisowym nazywaniem rzeczy po imieniu i obroną wartości polskości oraz patriotyzmu. Był ceniony za jasność wykładu oraz odważne podejmowanie kwestii społecznych. Jego miły i donośny tembr głosu był łatwo rozpoznawany i trafiał do uszu i serc słuchaczy. Mądre i przenikliwe analizy dopełniane były praktycznymi wskazaniami wypływającymi z ducha Ewangelii. Mimo świadomości że naraża się niektórym środowiskom, nie zaprzestał udzielać się w Radio Maryja.

  Dotknięty nieuleczalną chorobą poddał się w lutym 2004 roku pierwszej operacji, by potem okazywać wielki hart ducha w walce z postępującą słabością. Do końca swoich dni był aktywny i zaangażowany w pracę naukową. Ostatnie poprawki do przygotowanego referatu nanosił jeszcze w przeddzień, leżąc już w łóżku. Jego przeżywanie cierpienia potwierdzało nauczanie, które rozwijał w teorii. Okazywał prostą i pokorną wiarę w moc Bożą, opiekę Maryi i wstawiennictwo sługi Bożego Jana Pawła II. Zgadzając się z wolą Bożą, nie uciekał od cierpienia i nie chciał przyjmować środków uśmierzających.

  Ks. prof. dr hab. Janusz Nagórny zasnął cicho w Panu w otoczeniu rodziny i przyjaciół w Lublinie 17 października 2006 roku.

Andrzej Derdziuk OFMCap

 

 

  Uroczystości pogrzebowe odbyły się 20 października w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Tomaszowie Lubelskim. W ostatniej drodze zmarłemu towarzyszyła rodzina, delegacje Senatu KUL, przedstawiciele innych wyższych uczelni, środowisk akademickich, reprezentanci władz wojewódzkich i miejskich, przyjaciele i liczni wierni. Mszy świętej pogrzebowej (w asyście biskupów z Polski i Ukrainy oraz kilkudziesięciu kapłanów) przewodniczył i homilię wygłosił ordynariusz zamojsko-lubaczowski, ks. bp Wacław Depo. Kapłan spoczęął na cmentarzu parafialnym w Tomaszowie Lubelskim.

 

 

Fot. Mariusz Kamieniecki, Tomaszów Lubelski

 

  Dziękując Bogu za wielopłaszczyznową służbę Bogu i ludziom śp. ks. prof. Janusza Nagórnego w Polsce i za granicą, ks. bp Wacław Depo w homilii podkreślił, że była to służba naznaczona świadectwem Chrystusowi ukrzyżowanemu i zmartwychwstałemu. Zaznaczył, że skromność, wdzięczność i wiara zmarłego wyrażały się w jego codziennym posługiwaniu kapłańskim, pracy twórczej na KUL, a zwłaszcza w przechodzeniu przez cierpienie i śmierć. Nawiązując do modlitwy Chrystusa w Ogrójcu, ksiądz biskup podkreślił, że jest ona początkiem wielkiego spełnienia, początkiem dzieła odkupienia, poprzez Kalwarię, każdego bez wyjątku człowieka. - W tym dziele objawiło się i stale się objawia to, jak Bóg umiłował człowieka i świat. I tak modlitwa w Getsemani pozostaje wysłuchana, kiedy z wysokości Serca Jezusowego słyszymy słowa: "Abba, nie moja, lecz Twoja wola niech się stanie". Jezus żyje - ten z Ogrójca, ten z Kalwarii, ale i ten z trzeciego dnia, zmartwychwstały jako pierwszy spośród umarłych. Śmierć nad nim nie ma już władzy i dlatego jeżeli umarliśmy z Chrystusem, wierzymy, że z nim również żyć będziemy - mówił ks. bp Wacław Depo. Podkreślił również, że słowa wypowiadane na antenie Radia Maryja przez ks. prof. Nagórnego do Polaków nabrały, zwłaszcza w ostatnich latach, niezwykłego świadectwa, ubogaconego ufną modlitwą całego Kościoła w Polsce i za granicą o jego zdrowie i życie. - Pragniemy dziś podziękować Bogu za dar życia i posługi śp. ks. prof. Janusza, wiernego świadka prawdy Chrystusowej i miłości naszej Ojczyzny. To w Nim - Chrystusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym - mamy nadzieję na kolejne spotkanie w domu Ojca - zaznaczył ks. bp Depo. Dziękując na zakończenie Mszy św. śp. ks. Januszowi Nagórnemu za mądrość i wierność kapłańskiej służbie, którą dzielił się z innymi, zarówno kapłani, koledzy kursowi, jak i przedstawiciele środowisk naukowych oraz władz lokalnych podkreślali, że był sumieniem Narodu jak ksiądz Skarga, a swoim zaangażowaniem w sprawy Polski, którą kochał, służył wiernie mimo cierpienia do ostatnich dni. - Dziękujemy Panu Bogu, że dał nam takiego świadka, takiego kapłana, takiego przyjaciela, bardzo jasnego, klarownego, odważnego. Wierzymy, że będzie nam pomagał zawsze - powiedział o. Tadeusz Rydzyk, dyrektor Radia Maryja. - Jesteśmy z mamą i całą rodziną - zapewnił. Dzięki transmisji uroczystości pogrzebowych w modlitwie mogli uczestniczyć słuchacze Radia Maryja i widzowie Telewizji Trwam. "Zostańcie z Bogiem, a módlcie się, abym i ja został z Nim i w Nim na zawsze. Alleluja, Jezus żyje. W Nim mam nadzieję" - napisał w odczytanych podczas Liturgii żałobnej końcowych słowach swego testamentu śp. ks. Janusz Nagórny, wyznając swą wiarę i miłość do Chrystusa i Kościoła.

Relacja i fotografie z pogrzebu:
Mariusz Kamieniecki, Tomaszów Lubelski
[Źródło: Nasz Dziennik, 21-22.X 2006 r., Nr 247 (2657)]


Wspomnienie tegoż Autora - w witrynie Radia Maryja

Wykaz prac magisterskich i doktorskich, napisanych pod kierunkiem ks. prof. Janusza Nagórnego -
w witrynie KUL.

Biblio9grafia ks. prof. Janusza Nagórnego - w witrynie KUL.

 

 

 ks. Janusz Nagórny, 1950 - 2006, fot. NN    ks. Janusz Nagórny, 1950 - 2006, fot. S. Krajski

 


Radość i trud posłannictwa

  Posłannictwo życiowe spełniane przez człowieka zakorzenione jest w darze powołania, przez które człowiek otrzymuje od Boga dar życia oraz wyposażenie do zadań, które przychodzi mu w życiu realizować. Ta podstawowa prawda przypominana przez teologię moralną była niejednokrotnie przedmiotem artykułów, homilii i konferencji księdza profesora Janusza Nagórnego. Nade wszystko jednak była przedmiotem jego własnej refleksji i dziękczynienia składanego Bogu.

  Świadomość, że został wybrany oraz obdarowany powołaniem chrześcijańskim i kapłańskim, kazała mu pochylać się nad tym, co otrzymał, i zamyślać nad tym, co sam winien dawać. Powołanie do tworzenia wspólnoty osób zawsze było dla niego zakorzenione w konieczności rozpoznania miłości i otwierania się na nią. Przez wiarę otrzymaną w domu rodzinnym poznawał dobroć Boga i doświadczał radości bycia z innymi. Budowanie komunii z innymi było jego ogromną radością i zarazem odpowiedzialnością. Uczył się bowiem sam i konsekwentnie nauczał innych, że zanim człowiek zacznie innych obdarzać życzliwością i miłością, sam musi najpierw nauczyć się przyjmować tę życzliwość i dobroć od innych.

Powołanie

  Janusz Nagórny urodził się 1 stycznia 1950 roku jako jeden z pięciorga rodzeństwa. Jego rodzinna miejscowość została rok później włączona do Związku Sowieckiego i cała rodzina przeniosła się w okolice, z których pochodziła jego mama. Owe przenosiny spowodowały też zmianę imienia, gdyż pierwotnie otrzymane imię Janusz, zostało zmienione przez polskiego urzędnika na Jan, gdy odtwarzano akty w polskim urzędzie. Ponadto ks. Janusz miał wpisane w dowodzie, że urodził się w Związku Sowieckim, co nie było prawdą, ale nic nie mogło zmienić uporu komunistycznej władzy.

  Pierwsze lata życia Janusz spędził na wsi, wśród pięknych krajobrazów Wyżyny Lubelskiej i Ziemi Tomaszowskiej. Rodzina zmieniała miejsce zamieszkania, gdyż ojciec, p. Kazimierz Nagórny, pełnił obowiązki dyrektora Państwowych Gospodarstw Rolnych. Tak więc Janusz mieszkał najpierw w Korczowie, następnie przenosił się wraz z rodzicami do Majdanu Górnego, a potem do PGR Magdalenka i PGR Podlodów, by od 1961 roku zamieszkać w Tomaszowie Lubelskim. Edukację na poziomie szkoły podstawowej otrzymał w Rzeczycy, Łubczu i Tomaszowie. Od 1963 roku uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Lubelskim, gdzie uzyskał dyplom maturalny w 1967 roku. Jego młodość naznaczona była jednak chorobą (gruźlica) i uciążliwym leczeniem. Jako bardzo zdolny i zarazem pracowity przeczytał bardzo wiele książek, które wyrobiły mu wspaniały język i literacką wyobraźnię pozwalającą na wyrażanie w słowie mówionym i pisanym różnych stanów uczuć i precyzyjnego dokonywania opisu rzeczywistości. Barwny i obrazowy język ks. Profesora czynił jego wypowiedzi łatwymi do zrozumienia i zarazem przekonywającymi słuchacza swoją oczywistością i logiką. Ksiądz Janusz brał do ręki słownik najwybitniejszych pisarzy świata i sprawdzał, których książek jeszcze nie czytał. Poznał klasykę literatury i umiał docenić poezję.

  Po odkryciu powołania kapłańskiego zdecydował się wstąpić do Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Lubelskiej i tam przygotowywać się do przyjęcia święceń prezbiteratu. Uwagę swoich wychowawców zwrócił już na egzaminie wstępnym oraz podczas zaliczania egzaminów semestralnych. Jego jasność myślenia i odwaga wypowiadanych poglądów sprawiły, że cenili go koledzy i szanowali przełożeni. Podjęcie przez niego decyzji o wstąpieniu w szeregi sług Kościoła wywołało ze strony Urzędu Bezpieczeństwa akcję straszenia samego kandydata oraz nachodzenia jego rodziny i szkalowania przed innymi. Grożono konsekwencjami w postaci wyrzucenia z pracy członków rodziny oraz utrudniano otrzymanie potrzebnych dokumentów. Akcja ta miała na celu zniechęcenie do kapłaństwa. Odważna i bezkompromisowa postawa kleryka Janusza spowodowała czasowe zawieszenie działań ubeckich.

  Odkrywając w sobie zamiłowanie do Pisma Świętego, uczęszczał na seminarium magisterskie z egzegezy Nowego Testamentu pod kierunkiem o. prof. dr hab. Hugolina Lagkammera. Już jako student pomagał profesorowi w prowadzeniu seminarium i był autorytetem dla swoich kolegów. Powierzano mu odpowiedzialność za innych uczestników zajęć, których umiejętnie wspomagał i mobilizował. Studia ukończył obroną magisterium 21 maja 1973 roku na podstawie pracy "Chrystus - Nowy Adam w kontekście paraleli śmierć - życie". Jego pasja do studiowania Pisma Świętego została mu na całe życie i w później rozwijanych koncepcjach teologii moralnej zawsze odnosił się do Biblii jako księgi życia.

  Po święceniach kapłańskich przyjętych 12 czerwca 1973 roku w Lublinie z rąk ks. bp. Piotra Kałwy, ks. Janusz Nagórny został skierowany do pracy jako wikariusz w parafii kolegiackiej w Zamościu u boku ks. prałata Franciszka Zawiszy. Ten legendarny kapłan, więzień obozu w Stutthofie, bardzo polubił młodego wikarego i powierzał mu duży zakres obowiązków. Ksiądz Janusz był charyzmatycznym kaznodzieją, budzącym ogromny rezonans wśród słuchaczy. Jedni go podziwiali, inni uważali, że jest zbyt wyrazisty i odważny. Ciesząc się wielkim szacunkiem katechizowanej młodzieży, skupił wokół siebie grupę młodych ludzi, z którymi uczył się kochać Kościół. Wielu z nich wybrało potem drogę powołania zakonnego i kapłańskiego.

  Pomimo zamiłowania do teologii biblijnej dał się namówić ks. prof. Franciszkowi Greniukowi do podjęcia studiów z teologii moralnej. Otrzymał skierowanie od biskupa i został przyjęty w 1976 roku na kurs wyższy teologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po zdaniu egzaminu licencjackiego w 1977 roku rozpoczął pod kierunkiem ks. prof. Franciszka Greniuka przygotowywanie rozprawy doktorskiej. Podczas studiów doktoranckich uczęszczał też na seminarium naukowe ks. prof. Stanisława Witka, wyjeżdżał na kurs językowy do Francji oraz uczył się języka niemieckiego. Potem przez kilkanaście lat jeździł do Niemiec, gdzie w parafii Füchtorf zastępował w czasie wakacji proboszcza i zaskarbił sobie przyjaźń wielu parafian.

  Obrona doktoratu miała miejsce 19 marca 1980 roku na podstawie pracy "Etyka Przymierza Starego Testamentu". Próba ustalenia zasadniczej problematyki moralnej", przygotowanej pod kierunkiem ks. prof. dr hab. Franciszka Greniuka. W recenzjach napisano, że ks. Nagórny prezentuje dojrzałą myśl teologiczną, zdolności metodologiczne i wielką pracowitość, co predysponuje go do pracy naukowej. Już bowiem rok wcześniej został zatrudniony jako asystent stażysta przy Katedrze Historii Teologii Moralnej. Przeszedł wszystkie stopnie kariery naukowej przez stanowisko asystenta, starszego asystenta, adiunkta, profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego.

  W tym też czasie zdarzyła się sytuacja, która na zawsze naznaczyła sposób patrzenia na życie ks. Janusza. U jednego z jego studentów, Jacka Krawczyka, wykryto chorobę nowotworową, która bardzo szybko rozwijała się i doprowadziła do przedwczesnej śmierci. Ksiądz Janusz głęboko przeżył tę śmierć. Przez całe lata utrzymywał kontakt z rodzicami Jacka i stał się członkiem komisji przyznającej stypendium ufundowane przez rodziców Jacka. Z tych doświadczeń powstała też książka zawierająca wspomnienia oraz refleksje teologiczne. Zetknięcie z problematyką cierpienia miało też inną odsłonę w czasie pobytu w Rzymie w 1984 roku. Wówczas otrzymał osobiście z rąk Ojca Świętego Jana Pawła II papieski list o zbawczej tajemnicy cierpienia Salvifici doloris. Pierwszym egzaminem z zagadnienia cierpienia była choroba nowotworowa ojca ks. Janusza, pana Kazimierza Nagórnego. Umierał on w wielkich cierpieniach powodowanych przez raka kości. Tę niepokojącą zapowiedź tego, co może dotknąć jego najbliższych krewnych, ks. Janusz odczuwał głęboko i to doświadczenie zaciążyło na nim jako grożące niebezpieczeństwo. Widać było, że bał się tego. Owo przeżycie wzmagało się, gdy jego samego dosięgnęła choroba i postępowała w kierunku zaatakowania kości.

Naukowiec

  W latach 1979-1985 ks. Profesor wykładał teologię moralną dla alumnów Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie. Na te zajęcia uczęszczali też klerycy kapucyńscy i marianie. Młody ks. profesor Nagórny porywał swych studentów odwagą myślenia i twórczym spojrzeniem na wyzwania, jakie czekają młodych księży. Gromadził wokół siebie grupę ambitnych studentów, którzy dzisiaj zajmują odpowiedzialne stanowiska w Kościele. Był także dyrektorem biblioteki seminaryjnej, zapalając wszystkich do troski o książki, a nade wszystko do ich czytania. Sam z wielkim zapałem oddawał się lekturze arcydzieł światowej literatury i poznawał prace z zakresu etyki i teologii.

  Od tego czasu datuje się jego fascynacja osobą i nauczaniem Jana Pawła II, którego dzieł był ks. Nagórny jednym z największych znawców w Polsce. Potrafił cytować je z pamięci i odwoływać się do dokumentów papieskich przy różnych okazjach, wskazując na konkretne punkty z encyklik, adhortacji, listów i orędzi oraz przemówień. Nade wszystko znał jednak i rozumiał ducha papieskiego nauczania. Owa więź była też jednak wzajemna. Jan Paweł II znał osobiście ks. Nagórnego i bardzo cenił jego twórczość naukową i publicystyczną. Podczas spotkań na Watykanie ks. Janusz niejednokrotnie słyszał słowa Ojca Świętego, że zna jego myśli i je ceni. W niektórych wypowiedziach Papież, naświetlając pewne zagadnienia, czerpał nawet z dorobku ks. Nagórnego.

  Kolokwium habilitacyjne Profesora odbyło się 13 października 1989 roku na podstawie dorobku naukowego i pracy "Teologiczna interpretacja moralności Nowego Przymierza". W 1990 roku został kierownikiem Katedry Teologii Moralnej Szczegółowej. W 1999 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Podstawą był obszerny dorobek naukowy, w tym książka "Posłannictwo chrześcijan w świecie", t. 1., Świat i wspólnota. W grudniu 2000 roku został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego. Po reorganizacji katedr w Instytucie Teologii Moralnej został w 2004 roku kierownikiem Katedry Teologii Moralnej Ogólnej.

  W dorobku naukowym Profesora jest 13 książek samoistnych, 27 książek wydanych pod jego redakcją jako prace zbiorowe oraz prawie trzysta artykułów. Jedno z największych dokonań naukowych to "Encyklopedia nauczania moralnego Jana Pawła II", której ostatecznej redakcji dokonywał już podczas pobytu w szpitalu. Ksiądz Nagórny jest promotorem 23 prac doktorskich, w tym dwu ze Słowacji, jednej z Białorusi i jednej z Ukrainy. Ostatnie doktoraty zostały sprawdzone we wrześniu. Pod jego kierunkiem napisano ponad dwieście prac magisterskich. Jest też autorem licznych recenzji doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich. Dzielił się z innymi swym doświadczeniem naukowym i organizacyjnym. Chętnie udzielał konsultacji i pomagał w programowaniu rozwoju naukowego. Ksiądz Profesor pisał bardzo dużo, ale nie zasypywał rynku księgarskiego swymi książkami, wolał zapisywać się w ludzkich sercach i przemawiać do konkretnych osób, które słuchając jego wykładów, odnajdywały sens życia i zaczynały inaczej patrzeć na swoje posłannictwo.

  Wspólnotą, z którą związał się najbardziej w swoim życiu kapłańskim i naukowym, był Instytut Teologii Moralnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Kiedy ksiądz Janusz został w nim zatrudniony, Instytut liczył kilka osób, które były wielkimi osobowościami. To od nich uczył się metodologii pracy naukowej, szacunku dla człowieka i oddania Kościołowi. Niezrównanym mistrzem był bardzo świątobliwy profesor Seweryn Rosik, który wszystkich budował swoją pokorą i skromnością, przy jednocześnie wielkiej erudycji i wspaniałej umiejętności przenikania rzeczy Bożych i ludzkich. Ksiądz Janusz uczył się od starszych, ale też otwierał na to, co nowe.

  Gdy w 1992 roku został dyrektorem Instytutu, wniósł swój dynamizm i dalekowzroczne spojrzenie, które doprowadziło do jakościowego i ilościowego rozwoju wspólnoty Instytutu. Stawiając na solidność naukową i jasne wymagania w zakresie prowadzenia pracy dydaktycznej i wydawniczej, ks. Janusz nade wszystko budował relacje osobowe, które uczyniły z członków Instytutu jedną rodzinę. Bardzo częste spotkania, obok dyskusji naukowych i omawiania spraw organizacyjnych, były okazją do obchodzenia imienin i jubileuszy poszczególnych członków.

  Zgodna współpraca rodziła się ze skupienia wokół szefa, jak Go nazywaliśmy, który o wszystkim pamiętał i każdego doceniał. On planował, kto kiedy będzie awansował i nie chodziło o odkładanie w czasie czy stanie w kolejce do awansu, ale raczej o przyśpieszanie i przynaglanie do rozwoju osobistego i naukowego. Ksiądz Nagórny, który szybko wspiął się na wysokie szczeble kariery naukowej, był bardzo zatroskany o promocje młodszych kolegów i nigdy nie zazdrościł, że ktoś idzie do przodu. Cieszył się sukcesami swoich uczniów i tworzył zespół, który zgodnie działając, pomagał sobie nawzajem. Wzajemna przyjaźń i życzliwa współpraca owocowały licznymi inicjatywami naukowymi. Z inspiracji ks. Nagórnego zorganizowano kilkanaście sympozjów naukowych na temat przesłania moralnego Kościoła. Analizowano dokumenty papieskie i podejmowano najpilniejsze wyzwania współczesnego świata. Z przeprowadzonych sympozjów, cieszących się dużą liczbą uczestników, wydawano publikacje. Ksiądz Profesor miał wybitne cechy przywódcze i dzięki swemu bystremu intelektowi oraz zdolności perswazyjnej mógł łatwo dominować, ale nie wykorzystywał tego do spełniania egoistycznych celów. Czuł się cząstką większej wspólnoty i bardzo lubił pomagać innym.

  Kolejnym polem jego zaangażowania naukowego była Sekcja Polskich Teologów Moralistów, skupiająca wszystkich profesorów i wykładowców teologii moralnej z wydziałów teologicznych i seminariów duchownych w Polsce. Ksiądz Janusz zawsze jeździł na doroczne spotkania naukowe i kilkakrotnie wygłaszał referaty. W latach 1980-1986 był sekretarzem Sekcji. Od 1996 do 2006 roku pełnił posługę przewodniczącego Sekcji Teologów Moralistów. Cieszył się ogromnym szacunkiem jako człowiek i naukowiec. Potrafił skupiać na spotkaniach najwybitniejszych profesorów i wskazywać na to, co łączy różne kierunki uprawiania teologii moralnej. Jego wypowiedzi były wyważone i wskazywały na zdolność słuchania oraz umiejętność głębokiego przemyślenia różnych problemów. Otwarty na młodszych, okazywał ogromny szacunek wobec najstarszych profesorów i przy każdej okazji podkreślał ich zasługi.

  Podczas spotkań teologów moralistów, które odbywały się w różnych ośrodkach rekolekcyjnych, dało się zauważyć jeszcze jedną cechę ks. profesora Nagórnego Była to wczesna modlitwa poranna. Kiedy przychodziłem rano do kaplicy domu, był już tam wcześniej ks. Janusz, który zdążył już odmówić Różaniec i odprawiał rozmyślanie. Jednocześnie przygotowywał to, co służyło liturgii Mszy Świętej. Troszczył się o szczegóły, które mogły pomóc innym przeżyć spotkanie z Chrystusem. Specyfiką dorocznych zjazdów naukowych było wzajemne poznawanie się i zawiązywanie przyjaźni. Ksiądz Janusz nie przytłaczał innych swoją wielkością i łatwo przechodził nawet z młodszymi kolegami na mówienie sobie po imieniu, okazując zaufanie i otwartość.

Oddany Polsce

  Zaangażowanie w rozwijanie nauki polskiej zaowocowało powołaniem naszego Profesora do różnych instytucji naukowych działających na szczeblu centralnym. Ksiądz Nagórny przez kilka lat był przedstawicielem KUL w Komitecie Badań Naukowych w Warszawie. Przez jedną kadencję był członkiem Państwowej Akademickiej Komisji Akredytacyjnej przy MEN. Został też powołany przez ministra edukacji narodowej do Centralnej Komisji ds. Egzaminacyjnych. Od stycznia 2003 roku był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Cieszył się ogromnym autorytetem, uznaniem i sympatią innych profesorów z tych gremiów, ponieważ ukazywał inne oblicze Kościoła i dyskretnie apostołował. Bronił spraw Kościoła i statusu metodologicznego teologii. Kiedy podczas konferencji w Uniwersytecie Jagiellońskim wymieniłem imię ks. Janusza, podeszła do mnie jedna z pań profesor z Poznania, która pochwaliła się, jak bardzo ks. Nagórny wniósł w jej dom inne rozumienie Kościoła. Profesor Nagórny startował w tych środowiskach z bardzo trudnej pozycji. Będąc księdzem katolickim, już budził u niektórych osób sprzeciw swym powołaniem. Ponadto, bardzo angażując się w obronę Radia Maryja, kojarzył się jednoznacznie z konserwatyzmem i obroną wartości narodowych. Potrafił jednak swoim podejściem zjednać sobie ludzi różnych światopoglądów.

  Jedną z największych pasji i zarazem posłannictwem Profesora było głoszenie Słowa Bożego. Czuł się specjalnie powołany do tego, aby innym ogłaszać bogactwa Dobrej Nowiny o Jezusie Zmartwychwstałym. Posiadał do tego wszystkie stosowne dary. Wysoka postura ciała, donośny i tubalny głos, który swoim niezwykłym tembrem poruszał serca i umysły, oraz życzliwość wobec słuchaczy, stawały się doskonałym narzędziem współczesnego apostoła. Nie odmawiał prośbom o wygłoszenie kazań i konferencji, a nawet zgadzał się na prowadzenie różnych serii rekolekcji. Potrafił z prostotą i zarazem głębią przemawiać w kościołach katedralnych i w wiejskich świątyniach. Wdzięcznych słuchaczy miał wśród młodzieży i studentów oraz w środowisku nauczycieli i lekarzy. Wielokrotnie był zapraszany do duszpasterstwa ludzi pracy i grup duszpasterstwa środowisk twórczych. Wygłosił cieszące się wielkim uznaniem rekolekcje w Sejmie. Zapraszany do środowisk polonijnych nie tylko przypominał podstawowe prawdy religijne, ale też mówił o odpowiedzialności za to, co Polskę stanowi.

  Głęboki patriotyzm znalazł swe najgłębsze ucieleśnienie w felietonach wygłaszanych przez 10 lat na falach Radia Maryja. Donośny głos ks. Janusza docierał do wszystkich zakątków Polski i znany był poza granicami naszej Ojczyzny. Podejmowana tematyka, prosty sposób jej ujmowania i logika argumentacji sprawiały, że identyfikowały się z nim miliony Polaków. Ksiądz Profesor zajmował wyważone stanowisko, które opierając się na prawdzie Ewangelii i bardzo często odwołując do nauczania Jana Pawła II, stawało się potrzebnym głosem w toczącej się w Polsce debacie publicznej. Ksiądz Janusz, znając rzeczywistość pegeerowskiej wsi, rozumiał problemy prostych ludzi, ale też potrafił znaleźć wspólny język z ludźmi wykształconymi i był w stanie wznieść się ponad interesy jakiejś partii. Niejednokrotnie mówił gorzką prawdę obu stronom toczonych w Polsce sporów, ale nie dzielił, nie obrażał, lecz szukał tego, co łączy i buduje.

  Wśród różnych osiągnięć naukowych ks. prof. Janusza Nagórnego bardzo znaczące jest rozwinięcie i spopularyzowanie idei Nowego Przymierza w Chrystusie. Stanowiło to przedmiot jego pracy habilitacyjnej i znalazło swój wyraz w licznych artykułach. Biblijna koncepcja posłannictwa chrześcijan była bardzo bliska Profesorowi i została przekazana jego uczniom. Inna płaszczyzna teologii moralnej to moralność społeczna, w której zwracał uwagę na rzeczywistość ludzkiej pracy oraz odpowiedzialność za życie społeczne. Kategorie uczestnictwa i sprzeciwu, zaczerpnięte z myśli Karola Wojtyły, znalazły u ks. Janusza Nagórnego ciekawe pogłębienie i zastosowanie do rozwiązywania podstawowych problemów społecznych. Jednym z obszarów życia społecznego o podstawowym znaczeniu jest moralność małżeństwa i rodziny. Temu zagadnieniu ks. Nagórny poświęcił wiele swojej uwagi i okazał się wiernym uczniem Jana Pawła II. Wykładając wiele lat w Podyplomowym Studium Rodziny, doskonale rozumiał oczekiwania rodzin i potrafił wskazywać drogi realizacji powołania do budowania wspólnoty miłości.

  Poszukiwania metodologiczne z teologii moralnej prowadziły ks. Nagórnego do rozważenia charakteru tej nauki i określenia jej podstaw oraz kierunków rozwoju. Niezmiennie podkreślał wagę prawdziwej koncepcji człowieka w opisie wszystkich spraw dotyczących ludzkiej działalności. Inną zasadą było umieszczanie rozważań o człowieku w kontekście wiary wyznawanej przez Kościół. Człowiek, który jest pierwszą drogą Kościoła, może siebie samego zrozumieć jedynie w odniesieniu do Tajemnicy Chrystusa. Ksiądz Nagórny, oddając się posłudze duszpasterskiej służby zdrowia, rozwijał też refleksję w zakresie bioetyki, czyli problematyki życia i zdrowia. Jego rozważania konsekwentnie stawiały w centrum obronę godności człowieka, który ma prawo do życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Będąc niestrudzonym apostołem Ewangelii życia, potrafił znajdować najgłębsze uzasadnienia dla obrony życia.

  [Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 8 września 2004 roku ks. Janusz Nagórny odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 19 października 2008 roku, podczas uroczystości 90-lecia KUL, goszczący w Uniwersytecie Prezydent RP Lech Kaczyński przyznał pośmiertnie ks. Januszowi Nagórnemu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski - przyp. red.].

Spełniał dobro

  Przywiązanie do Kościoła i prosta wiara pozwalały ks. Januszowi Zagórnemu przeżywać różne wyzwania, łącznie z tym, które dotknęło go w ostatnim okresie życia. Na kilka lat przed śmiercią zauważyliśmy, że ks. Janusz coraz bardziej się eksploatuje, jakby chciał zdążyć zrealizować wiele zamierzeń, które nosił w sercu. Jakby się śpieszył, wiedząc, że zostało mu mało czasu. Dwa lata przed śmiercią podczas swoich imienin powiedział nam, że jeden z naszych kolegów, ks. Stanisław Mojek, który zmarł 30 października 2004 roku, przyszedł do niego we śnie, by powiedzieć, że go woła do siebie. Nie bardzo wierzyliśmy w te zapowiedzi, ale brzmiały one na serio. Wkrótce ks. Nagórny znalazł się w szpitalu, gdzie wykryto u Niego nowotwór złośliwy. Przed operacją cały Instytut zebrał się na Mszy Świętej, podczas której Profesor wygłosił kazanie o sensie cierpienia. Mówił wówczas, że skoro tyle o nim nauczał, teraz przychodzi czas praktycznego egzaminu z teorii. Twierdził, że skoro innym to wykłada, to winien teraz sam potwierdzić życiem.

  Był na to gotów. Okres walki z chorobą przypominał intensywne rekolekcje. Było w tym czasie bardzo dużo modlitwy i zawierzenia, ale też duchowej walki i zmagania się z sobą. Ksiądz Profesor nie poddawał się, ciągle pracował. Nie była to jednak ucieczka w pracę, ale brak umiejętności odmawiania posługi innym, którzy prosili go o różne zaangażowania. Zaraz po wyjściu ze szpitala głosił rekolekcje wielkopostne, a w trakcie kolejnych wizyt w szpitalu sprawdzał doktoraty i pisał artykuły. Jego największe dzieło naukowe w postaci księgi zbiorowej "Jan Paweł II. Encyklopedia nauczania moralnego", zostało ukończone na łóżku szpitalnym. Nie wzbraniając się przed śmiercią, pragnął żyć i nadal służyć. Zapominał o sobie, by poświęcać się dla innych. Kiedy mówiliśmy, by zwolnił i więcej wypoczywał, przyznawał rację, ale poczucie obowiązku kazało Mu nadal wykorzystywać resztkę sił do spełniania dobra. Umierał w otoczeniu rodziny i przyjaciół, gotowy służyć i rozdawać siebie. Ukoronował swe życie pogodną śmiercią, z którą się liczył i której nadejścia był w pełni świadomy. Nie uciekał od niej w środki uśmierzające ból, nie bał się spotkania z Panem. To, co dawało Mu nadzieję, to głęboka wiara w Boga, a także ogromna modlitwa przyjaciół i rzeszy słuchaczy Radia Maryja oraz ufność we wstawiennictwo sługi Bożego Jana Pawła II.

  Odszedł od nas ktoś, kto znając smak życia, umiał się nim w pełni cieszyć. Ksiądz Nagórny, będąc obdarzony niezwykłym talentem człowieka i kapłana, łączący w sobie naukowca i duszpasterza, odczytał doskonale swoje posłannictwo i wypełnił je aż do ostatnich dni. Pozostałe po Nim dzieła i oddany mu krąg przyjaciół świadczą o wielkości darów Bożych i pięknie człowieka, który umiał wielkodusznie odpowiedzieć na Boże zaproszenie.

Andrzej Derdziuk OFMCap

 

 

Testament duchowy śp. ks. prof. Janusza Nagórnego;
'Sługa żywej nadziei' - wspomnienie Mariusza Kamienieckiego;
'Byłeś sumieniem Narodu i Kościoła' - mowa pogrzebowa
ks. prałata Andrzeja Puzona, dziekana hrubieszowskiego,
kolegi kursowego śp. ks. prof. Janusza Nagórnego -
w witrynie www.informacje.int.pl

 

 

Opracowanie i redakcja: Jan Krzysztof Wasilewski


Autor: Jan Krzysztof Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 22.10.2008, godz. 01:22 - Artur Podsiadły