"Vita mutatur non tollitur" |
Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;
|
Ks. Bolesław Przybyszewski(1908 - 2001) |
 |
Ks. Bolesław Przybyszewski - sylwetka
|
|
| Ks. prof. Bolesław Przybyszewski był autorem ponad 200 prac naukowych; opracował biografię świętych i błogosławionych: Bronisławy, Jadwigi Królowej Polski, Jana Kantego, Kazimierza, Kingi, Michała Giedroycia, Stanisława Szczepanowskiego, Wincentego Kadłubka, ponadto Jana Długosza, Wita Stwosza i Księcia Kardynała Stefana Sapiehy. Był współpracownikiem wielu encyklopedii, słowników i informatorów naukowych. Znaczna część dorobku naukowego ks. Przybyszewskiego odnosiła się do historii diecezji krakowskiej i kieleckiej. Był autorem między innymi takich prac: "Iwo Odrowąż i klasztory norbertańskie w Hebdowie i Imbramowicach" (1938, praca magisterska), "Dzieje kościelne Krakowa w czasie okupacji 1939 - 1945" (1948, praca doktorska), "Kto wykonał tryptyk bodzentyński?" (1949), "Z poszukiwań archiwalnych za mistrzem tryptyku książnickiego" (1952), "Nieznane archiwalia dotyczące Wita Stwosza" (1952), "Z poszukiwań archiwalnych za warsztatami malarskiej szkoły krakowskiej" (1969), "Jadwiga i Wilhelm" (1975), "Upadek Bolesława Śmiałego" (1980), "Stanisław ze Skalbmierza. Szkic biograficzny" (1983), "Romańskie kościoły pielgrzymkowe w Polsce" (1979), "Biskupi ordynariusze krakowscy" (1983), "Biskupi sufragani krakowscy" (1983), "Bł. Jadwiga Królowa zdobna w cnoty" (1988, 1996, 1997), "O chorobie i odejściu bł. Kingi z tego świata" (1992). W 1993 roku ks. prof. Bolesław Przybyszewski dokonał przekładu "Przywileju lokacyjnego Skalbmierza wydanego przez Kazimierza Wielkiego w roku 1342, dnia 20 miesiąca lutego w Krakowie", którego polski tekst został opublikowany w monografii "Skalbmierz 1342 - 1999" autorstwa A. Bieniasa i Stanisława M. Przybyszewskiego. Przed końcem wieku zdążył wydać trzeci tom dzieła "Krótki zarys dziejów diecezji krakowskiej" oraz "Żywot świętej Kingi Księżnej Krakowskiej" (1997). Największym i bodaj najważniejszym dziełem ks. Bolesława Przybyszewskiego są wielotomowe, wydawane na przestrzeni wielu dziesięcioleci "Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu". Kilka książek ks. Profesora Bolesława Przybyszewskiego przedstawiamy bliżej na tej stronie. |
Z inicjatywy Jerzego Szablowskiego, dyrektora państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, ks. Przybyszewski podjął współpracę z seryjnym wydawnictwem 'Źródła do dziejów Wawelu'. Od 1960 roku zaczęła się ukazywać osobna seria 'Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich'. W wyborze i opracowaniu ks. Przybyszewskiego wydano 10 tomów obejmujących kolejno lata: 1440-1500 (1960), 1501-1515 (1965), 1516-1525 (1970), 1526-1529 (1984), Artyści i rzemieślnicy krakowscy w latach 1526-1535 (1985), 1530-1533 (1986), 1534-1535 (1987), 1536-1538 (1989), 1539-1541 (1991), 1542-1545 (1997). Dalsze tomy 'Źródeł do dziejów Wawelu' to 'Kaplica Zygmuntowska, Materiały źródłowe' 1517-1577 (1991, wspólnie z Antonim Franaszkiem) i 'Fabrica Ecclesiae Cracoviensis, materiały źródłowe do dziejów katedry krakowskiej w XVIII wieku z archiwów kapitulnych i kurialnych krakowskich' (1993). Niemal równolegle do 'Wypisów...' podjął się z inicjatywy Lecha Kalinowskiego kontynuacji w formie suplementów wydawnictwa 'Źródeł do dziejów kultury artystycznej Krakowa Cracovia artificum'. W jego wyborze i opracowaniu opublikowano kolejno następujące tomy 'Cracovia artificum. Supplementa': 'Teksty źródłowe do dziejów kultury i sztuki z najdawniejszych oficjaliów krakowskich lata 1410-1412 oraz 1421-1424' (1985); 'Teksty źródłowe [...] z archiwaliów kurialnych i kapitulnych w Krakowie 1433-1440' (1988); 'Krakowskie środowisko artystyczne czasów Wita Stwosza', (1990); 'Teksty źródłowe [...] z archiwaliów kurialnych i kapitulnych [...]' 1441-1450 (1993) i 'Komentarz dla wypisów z lat 1462-1475' (2000). Wprost bezcenne dla historyków sztuki i kultury jego prace 'Krakowskie środowisko artystyczne czasów Wita Stwosza' oraz 'Artyści i rzemieślnicy krakowscy w latach 1526-1535', tzw. rozumowane słowniki artystów i rzemieślników są - zdaniem prof. Lecha Kalinowskiego - "summa scientiae diversarum artium ofiarowane polskiej historii sztuki przez ks. prof. Przybyszewskiego". Pozostawił po sobie także liczne prace o charakterze hagiograficznym, szczególnie przydatne w procesach beatyfikacyjnych czy kanonizacyjnych 'krakowskich' kandydatów na ołtarze. |
||
Ks. prof. dr hab. Stanisław Piech Alma Mater, miesięcznik UJ, nr 38/2002 |
 Ks. Bolesław Przybyszewski: Barbara Zapolya Królowa Polski (1512 - 1515). Tłumaczenie tekstów łacińskich: autor. Wydawnictwo 'De arte', Łańcut 2000, s. 258 ISBN: 83-901405-00 |
 Na okładce stylizowany konterfekt Barbary Zapolyi - według drzeworytu "Drzewo genealogiczne Jagiellonów" z 1519 roku. Projekt okładki: Krystyna Sus-Aksamit, Zbigniew Huebish, Ryszard Kwolek. Redakcja naukowa, opracowanie bibliografii i indeksu, wybór ilustracji i koncepcja szaty graficznej: Inga Platowska-Sapetowa. Stylizacja inicjałów z krakowskich druków renesansowych: Zbigniew Huebish |
|
[Z noty Od Wydawcy:] |
||
Książka oprócz zasadniczej treści, którą stanowi pogłębiona psychologicznie biografia bohaterki ukazana na tle kultury umysłowej dworu wawelskiego króla Zygmunta I Starego (jej małżonka), zawiera bogaty zbiór listów króla do żony, perfekcyjnie przetłumaczonych przez Autora książki z trudnej dworskiej łaciny renesansowej, wraz z listami królowej Barbary, królewny Elżbiety Jagiellonki późniejszej księżnej legnickiej, siostry króla oraz jego dworzan, w tym poety Andrzeja Krzyckiego. Aneksy zawierają wiersze i inne dokumenty epoki, komentarze zawarte są w bogatym aparacie naukowym. W posłowiu Ingi Platowskiej-Sapetowej życiorys (głównie naukowy) Autora, uzupełniony bibliografią jego prac z zakresu historii sztuki, gdyż bohaterka była mimowolną sprawczynią budowy po jej śmierci kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Naukową wartość książki podnosi zestawienie bibliografii przedmiotu i indeks nazwisk. Książka, napisana lekko i barwnie, przybliża kulturę Renesansu w pierwszej połowie XVI wieku na Wawelu i jej tło polityczne. Bolesław Przybyszewski jest znanym wydawcą źródeł średniowiecznych i renesansowych dotyczących Krakowa i Małopolski, a także hagiografem (zasłużonym dla kanonizacji św. Jadwigi królowej oraz dla wielu świętych polskich) i historykiem sztuki. Jest odkrywcą miejsc narodzin Wita Stwosza, Bartłomieja Berriecciego i Stanisława Samostrzelnika. To on ustalił nazwisko autora iluminacji słynnego Kodeksu Behema z 1506 roku. Ustalił też nazwiska wielu krakowskich malarzy średniowiecznych i połączył je z konkretnymi zabytkami. Zinterpretował nowatorsko Sąd Ostateczny Michała Anioła i dzieła Jana van Eycka... |
||
|
 |
Ks. Bolesław Przybyszewski Święta Jadwiga Królowa (1374 - 1399) Błogosławiona Jadwiga Królowa zdobna w cnoty, Wydawnictwo Św. Stanisława BM, Kraków 1996, s. 179. (wyd. I - 1988). Szczegółowa biografia Św. Jadwigi Królowej wzbogacona aneksem zawierającym dokument z procesu kanonizacyjnego z 1426 roku oraz bogaty wybór ilustracji dotyczących Świętej. Dobór ilustracji: Jadwiga Polit i Stanisława Postawa. Projekt okładki: Mariusz Szelerewicz |
 |
||
Ks. Bolesław Przybyszewski: Saint Jadwiga - Queen of Poland (1374 - 1399), Postulate for the Cannonisation of Blessed Queen Jadwiga, Rome, and Veritas Foundation Publication Centre, London 1997, ISBN: 0-948202-69-6 |
||||
|
 Ks. Bolesław Przybyszewski Adam Stefan Kardynał Sapieha. Pasterz Dobry – Książę Niezłomny (1857 - 1951). Wydawnictwo De arte, Łańcut 2002, s. 434 + il. |
Dziewięćdziesiąta rocznica objęcia stolicy krakowskiej (1911) pięćdziesiąta rocznica śmierci (1951) Adama Stefana Sapiehy "Nie udało się złamać tego Księcia / jak w dramacie Słowackiego - Niezłomnego. (...) Nade wszystko jednak / Był Dobrym Pasterzem" Kardynał Karol Wojtyła, Kraków, 8 maja 1976 roku, uroczystość odsłonięcia pomnika Kardynała Sapiehy |
|
"Ks. Bolesław Przybyszewski, historyk i historyk sztuki, znakomity znawca i edytor źródeł archiwalnych, do ostatnich dni nie przerywał pracy naukowej. Jednym z dzieł, do których przywiązywał szczególną wagę, była właśnie książka o Metropolicie Krakowskim, przygotowywana z myślą o minionej w 2000 roku rocznicy półwiecza śmierci kardynała Sapiehy. Wybór tematu nie był przypadkowy. Ks. Przybyszewski od 1941 do 1951 roku był bliskim współpracownikiem Kardynała, jako notariusz, archiwista i kanclerz kurii, za co zresztą zapłacił później więzieniem, aresztowany w związku z tzw. 'procesem kurii krakowskiej', który był jednym z punktów kulminacyjnych ówczesnej walki z Kościołem i manifestacją stalinowskiego bezprawia. Podwójna rola: historyka, który jest zarazem uczestnikiem opisywanych wydarzeń, przydaje wielu partiom książki osobistego tonu. Złożona z tekstów powstających na przestrzeni kilkudziesięciu lat, pieczołowicie zredagowana przez współpracowniczkę ks. Profesora Ingę Platowską-Sapetową, jest przede wszystkim pomnikiem wystawionym kardynałowi Sapieże, ale na jej kartach, niby na obrazach dawnych malarzy, odnaleźć możemy także wizerunek autora...". [Recenzja - (Lektor): Tygodnik Powszechny, |
||
| [Z noty Od Wydawcy:] |
||
Trzy wstępy: o. B. J. Wanata OCD, ks. Andrzeja Witki oraz red. Ingi Platowskiej-Sapetowej, odnoszą się do bohatera książki, Ojca Ojczyzny w czasie okupacji hitlerowskiej, a także do jej Autora, który nie doczekał tej książki, gdyż zmarł rok wcześniej. Zdążył jednak położyć swą aprobującą sygnaturę na ostatniej stronie jej druku próbnego. Książka zawiera rys życia księcia kardynała, pisany przez jego kanclerza, a więc mający wartość relacji świadka tego życia. Wykorzystano tu szkice o życiu księcia kardynała Sapiehy od dzieciństwa, aż do śmierci, pisane na przestrzeni lat 1945 - 2001. Posłowie autorstwa Ingi Platowskiej-Sapetowej stanowi studium o charakterze monografii artystycznej kaplicy w baszcie Boskiej zamku w Krasiczynie, który był rodzinnym gniazdem księcia kardynała. Książka zawiera 111 ilustracji (40 barwnych), w tym fotografie z różnych okresów życia księcia kardynała do czasu śmierci, liczne portrety bohatera i dwa portrety Autora. Poza tym pejzaże rysunkowe z miejscowości upamiętnionych pobytem księcia Kardynała. Do tego - liczne aneksy, aparat naukowy, indeks nazwisk i nazw geograficznych; skróty po angielsku i włosku. Na okładce - fotografia krasiczyńskiego dębu zasadzonego w dniu urodzin Adama Stefana Sapiehy... |
||
|
|
|
|
|
|
|
Millenium Biskupstwa Krakowskiego (z książki 'Zarys dziejów...'). Motto tej książki: "Historia oznacza nie tylko przeszłość, ale także i dziedzictwo, i w tym przede wszystkim znaczeniu stanowi o kulturze narodów i kształtuje ją" - Jan Paweł II |
|
||
| [Od Wydawcy:] Zarys dziejów Diecezji Krakowskiej: gdy bierzemy do ręki publikację ks. B. Przybyszewskiego mamy pewność, że jest to opracowanie z najwyższej półki. Długoletnie doświadczenie badawcze i obszerny dorobek naukowy z dziedzin historii sztuki, Kościoła czy hagiografii pociąga za sobą rzetelność i wyczerpujące opracowanie zagadnienia. Nie inaczej jest i tym razem. Co prawda tytuł wskazuje że jest to zarys, jednak zawarte w nim zostało rzetelne opracowanie historii diecezji krakowskiej... |
||||
|
|
|
|
|
Ks. Bolesław Przybyszewski (1908-2001) Święty Stanisław. Biskup Męczennik [Z noty Od Wydawcy:] |
Po wydaniu w roku 2002 Jego pióra zbioru studiów pt. 'Adam Stefan kardynał Sapieha', trafił już na półki księgarskie drugi wyczerpujący swą tematykę zbiór studiów tegoż Autora, dzieło hagiograficzne z obszernymi częściami ikonograficzną i wspomnieniową, przygotowywane w latach 1970 - 2001, Jego opus magnum vitae w zakresie hagiografii, pod tytułem 'Święty Stanisław. Biskup Męczennik' pod redakcją Ingi Platowskiej-Sapetowej. Książka została przygotowana do druku pod nadzorem teologicznym o. prof. dr hab. Benignusa J. Wanata OCD, profesora Wydziału Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej. Zawiera 24 podstawowe prace ks. prof. Bolesława Przybyszewskiego, obalające błędne poglądy na temat przyczyn Męczeństwa Świętego (wraz z ostatnią - polemiką z prof. Gerardem Labudą) oraz - w drugiej części książki - 10 prac współautorów, głównie historyków sztuki, w tym trzech księży historyków sztuki kościelnej, którzy swe prace dotyczące kultu i ikonografii św. Stanisława od wieku XIII do XX, w archidiecezjach krakowskiej i przemyskiej oraz w diecezji rzeszowskiej i w Norymberdze, napisali w hołdzie Księdzu Profesorowi, głównemu Autorowi książki. Ta część przynosi studia zabytkoznawcze (stanisławiana) z terenu archidiecezji krakowskiej i przemyskiej oraz diecezji rzeszowskiej (między innymi Kraków i Przemyśl - katedry, Boguchwała, Dobrzechów, Haczów, Hoczew, Humniska, Kosina, Lesko, Leżajsk, Nozdrzec, Osobnica, Rymanów, Skrzeszowice, Sonina, Uherce Mineralne - kościoły). Dzieło poprzedza słowo J. E. ks. bpa ordynariusza Rzeszowskiego Kazimierza Górnego oraz wstęp ks. infułata Janusza Bielańskiego, proboszcza katedry Krakowskiej pw. św. Stanisława i św. Wacława, kustosza grobu św. Stanisława w tejże katedrze. Jest tam również nie drukowana dotąd praca pióra kard. Karola Wojtyły związana z przygotowaniami do obchodów Jubileuszu św. Stanisława w latach 1972-1979 oraz - w formie aneksów - przedruki prac księży: red. Andrzeja Bardeckiego i prof. dr hab. Jerzego Wolnego, a także odwołujący się do Męczeństwa św. Stanisława tekst kazania wygłoszonego przez Prymasa Tysiąclecia, kard. Stefana Wyszyńskiego nad grobem ks. Arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, Biskupa Lwowskiego i Krakowskiego - wybitne dzieło homiletyki. Książka dedykowana jest nowemu Metropolicie Krakowskiemu, ks. Arcybiskupowi Stanisławowi Dziwiszowi, z okazji Jego ingresu do katedry Krakowskiej. Całość jest bogato ilustrowana (136 ilustracji, w tym 93 barwne). |
Publikacja w znacznej mierze poświęcona jest pracom śp. ks. Bolesława Przybyszewskiego - wybitnego historyka i archiwisty działającego w Krakowie. Sporo miejsca zajmuje w niej sprawa św. Stanisława, bpa krakowskiego. Znajdują się tutaj wnikliwe interpretacje tekstów średniowiecznych, czasem w duchu polemiki ks. Przybyszewskiego z innymi historykami, na przykład z prof. Gerardem Łabudą. Ze względu na fakt zgromadzenia w jednym miejscu tekstów i interpretacji powyższych tekstów, książka partiami ma wartość niemal źródeł historycznych o św. Stanisławie, oczywiście w niezwykle bogatej i wnikliwej interpretacji. W dziele zawarto również teksty innych autorów, są to także dokładne analizy dokumentów od okresu średniowiecza po wiek XVIII. W niektórych wypadkach mają one charakter analizy legend i znacznie późniejszych przekazów. Ważne są także artykuły dotyczące ikonografii św. Stanisława, przy wykorzystaniu materiału z zakresu rzeźby, grafiki, malarstwa, a także rzemiosła artystycznego. Posłużono się tutaj materiałem przede wszystkim z terenu Krakowa i Polski południowo-wschodniej, sięgając niekiedy do obiektów z innych kręgów europejskich. Bliskie sprawom ikonografii są przypomnienia pamiątek i zabytków związanych ze św. Stanisławem, przede wszystkim w skarbcu i wyposażeniu katedry na Wawelu. Bogaty materiał ilustracyjny, w większości niepublikowany, informuje jak wiele przedstawień św. Stanisława biskupa zachowało się na terenie Polski i jak są one urozmaicone. Jak to łatwo dostrzec, najczęściej poza wyobrażeniami indywidualnymi znamy zestawienie św. Stanisława ze św. Wojciechem, a także sceny [jego] życia i męczeństwa. |
Jan Samek, [w:] Alma Mater, miesięcznik UJ, nr 78/2006 |
|
| Opracowanie i redakcja: Jan Krzysztof Wasilewski |
Autor: Jan Krzysztof Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 27.09.2008, godz. 07:04 - Artur Podsiadły
Ostatnia aktualizacja: 27.09.2008, godz. 07:04 - Artur Podsiadły