"Vita mutatur non tollitur"

 Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;

prezentacje postaci i ich dorobku

 

Stanisław Litak (1932-2010)

Stanisław Litak- sylwetka i publikacje
Stanisław Litak (1932-2010)
Stanisław Litak -urodził się 23 II 1932 r. w Gliniku, zmarł 23 II 2010 r. w Lublinie.
Długoletni kierownik Katedry Dydaktyki Historii i Historii Szkolnictwa na Wydziale Nauk Humanistycznych oraz Katedry Historii Wychowania i Myśli Pedagogicznej na Wydziale Nauk Społecznych KUL.
Wybitny badacz historii Kościoła, wychowania i szkolnictwa, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego,Komitetu Badań Historycznych PAN, Komisji Porównawczej Historii Kościoła PAN, Komisji Geografii Historycznej PAN, Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

 Prof. dr hab. STANISŁAW LITAK (ur. 23 II 1932, zm. 23 II 2010) emerytowany pracownik Instytutu Historii oraz Instytutu Pedagogiki KUL.

 Przyszedł na świat we wsi Glinik (obecnie woj. podkarpackie). Naukę początkową, utrudnioną z powodu wojny i okupacji rozpoczął w rodzinnej wsi. Naukę kontynuował w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Ropczycach. Po maturze pracował jako opiekun internatu męskiego i nauczyciel przysposobienia wojskowego.

 Studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim rozpoczął w 1952 r. Pracę magisterską Rozwój sieci parafialnej w archidiakonacie radomskim w średniowieczu przygotował na seminarium Jerzego Kłoczowskiego i 17 XI 1956 zdał egzamin magisterski. W czasie studiów borykał się z licznymi problemami, głównie materialnymi. Musiał podejmować różnego rodzaju prace zarobkowe. W ramach stypendium zakładowego pracował m.in. w stołówce, Bibliotece Uniwersyteckiej i Zakładzie Historii. W ramach prac zleconych opracowywał także materiały do Atlasu Historycznego Kościoła w Polsce. Próby znalezienia po magisterium zatrudnienia w szkolnictwie bądź bibliotekach państwowych nie powiodły się.

 W 1957 r. zawarł związek małżeński z Teresą Janiszewską, z którą ma troje dzieci: Małgorzatę, Grzegorza i Agnieszkę. W listopadzie tegoż roku został zaangażowany w świeżo założonym Instytucie Geografii Historycznej Kościoła w Polsce, gdzie zapoznał się bliżej z problematyką geografii historycznej.

Doktorat na podstawie pracy Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem do końca XVI wieku. Studium geograficzno-historyczne, obronił w początkach 1963 r. na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (KUL nie miał prawa nadawania stopni doktorskich).

 W l. 1964-1966 uczestniczył w zespole badań nad strukturami społecznymi, prowadzonym przez prof. Witolda Kulę w Instytucie Historii PAN. Rezultatem była rozprawa Duchowieństwo diecezji lubelskiej w okresie międzypowstaniowym (1835-1864), opublikowana w 1968 r.

 W l. 60-tych wziął udział w projekcie prof. Jerzego Kłoczowskiego, mającym na celu opracowanie dziejów Kościoła w Polsce. Przygotował część poświęconą problematyce parafii. Rozprawa Struktura i funkcje parafii w Polsce (opublikowana także w skróconej wersji w tomie 2 pracy zbiorowej Kościół w Polsce) stała się podstawą habilitacji (30 VI 1970).

 W 1961 r. podjął na Sekcji Historii (dziś Instytut Historii) zajęcia dydaktyczne jako asystent, potem starszy asystent a po doktoracie adiunkt; po zatwierdzeniu habilitacji przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego w 1971 – jako docent. W 1983 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego – był wówczas jednocześnie zatrudniony na sekcji Pedagogiki (gdzie kierował Katedrą Historii Wychowania i Myśli Pedagogicznej w l. 1984-2000) i Sekcji Historii (gdzie był kuratorem Katedry Historii Szkolnictwa i Wychowania a od 2000 r. kierownikiem Katedry Dydaktyki i Historii Szkolnictwa). W 1992 r. został profesorem zwyczajnym. Pod jego kierunkiem powstało 17 rozpraw doktorskich i 138 prac magisterskich.

 Główny nurt badań Profesora dotyczył szeroko pojętej historii Kościoła. Jego dorobek naukowy to ponad 250 publikacji, w tym kilka o charakterze monograficznym i syntetycznym. Do jego najważniejszych prac należy opracowanie mapy organizacji Kościoła w Polsce pt. Struktura terytorialna Kościoła łacińskiego w Polsce w 1772 r., co zajęło mu ponad 10 lat wytężonej pracy, wymagało bowiem licznych wyjazdów zagranicznych i kwerend krajowych. Opublikował ponadto: Od reformacji do Oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej (1994), Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne (1996), Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku (2006).

 Źródłami, które szczególnie sobie upodobał, odkrywając ich niezmierną przydatność w badaniach historycznych, były akta wizytacji kanonicznych. Na ich temat opublikował ponad 20 artykułów, dokonał także krytycznej edycji unikatowych Akt wizytacji generalnych diecezji inflanckiej i kurlandzkiej, czyli piltyńskiej z 1761 r (1998).

Kilka publikacji poświęcił tematyce parafialnej, m.in. Parafie w Rzeczy-pospolitej w XVI-XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno-religijne i edukacyjne (2004).

 Badania Profesora Litaka nad historią Kościoła w Rzeczypospolitej czasów nowożytnych charakteryzuje wszechstronność. Pisał na temat duchowieństwa, seminariów duchownych, zakonów, bractw religijnych i kultu religijnego, szpitali, kultury religijnej, reform kościelnych, struktur administracyjnych Kościoła, reformacji, stosunków wyznaniowych. Drugim polem jego zainteresowań były dzieje oświaty. Bliskie mu były zagadnienia szkolnictwa parafialnego i zakonnego czy Komisji Edukacji Narodowej. Wydał m.in. podręcznik akademicki do historii wychowania. W l. 90-tych zapoczątkował wydawanie pod swoją redakcją serii Prace z Historii Szkolnictwa w Polsce.

 Współpracował z zespołem redakcyjnym Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce oraz redakcją Revue d'Histoire Ecclésiastique. Był członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego, Komitetu Badań Historycznych PAN, Komisji Porównawczej Historii Kościoła PAN, Komisji Geografii Historycznej PAN, Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzys-twa Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Był człowiekiem wielkiej pracowitości i skromności, niezapomnianym wychowawcą młodzieży. Odszedł do Pana po długiej i ciężkiej chorobie.

Na podstawie:

M.Surdacki, Profesor Stanisław Litak – historyk Kościoła, wychowania i szkolnictwa,
w: Religie, edukacja, kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Litakowi, pod red. M. Surdackiego, Lublin 2002 s. 5-14.

Opracowanie: J.N.-W.

Wybrane publikacje:

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Formowanie sieci parafialnej
w Łukowskim do końca XVI wieku
Lublin 1965
Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Struktura i funkcje parafii w Polsce
Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Struktura terytorialna kościoła łacińskiego
w Polsce w 1772 roku
Towarzystwo Naukowe KUL
Lublin 1980

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Kościół łaciński w Rzeczpospolitej
około 1772 roku
Struktury administracyjne
ISBN 83-85854-15-0
Instytut Europy Środkowo-Wschodniej
Lublin 1996

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Od reformacji do oświecenia
Kościół katolicki w Polsce nowożytnej
ISBN 83-85291-90-3
Towarzystwo Naukowe KUL
Lublin 1994

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Do wielkiej rewolucji francuskiej
Wydanie drugie,
poprawione i uzupełnione
ISBN 83-7318-588-7
Wydawnictwo WAM
Kraków 2005

 Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Atlas kościoła łacińskiego
w Rzeczpospolitej Obojga Narodów
w XVIII wieku
ISBN 83-7306-326-9
Towarzystwo Naukowe KUL
Lublin 2006

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
The Latin Church
in the Polish commonwealth in the 1772
A Map and index of localities
Library of Congress
Catalog card number 90-060177
Chicago, Illinois 1990

Stanisław Litak- publikacjeReligie Edukacja Kultura
Księga pamiątkowa
dedykowana Profesorowi Stanisławowi Litakowi
Pod red. Mariana Surdackiego
ISBN 83-7306-057-X
Towarzystwo Naukowe KUL
Lublin 2002

Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Parafie w Rzeczpospolitej
w XVI-XVIII wieku
Struktura, funkcje
społeczno-religijne i edukacyjne
Lublin 2004
Stanisław Litak- publikacjeStanisław Litak
Akta wizytacji generalnej
diecezji inflanckiej i kurlandzkiej
czyli piltyńskiej z 1761 roku
ISBN 83-87639-13-3
ISSN 0082-5506
Toruń 1998
góra strony
Stanisław Litak (1932-2010)

Stanisław Litak (1932-2010)


Przygotowanie wystawy: Oddział Informacji Naukowej (J.N.-W.)

Prezentacja na stronie www: Artur Podsiadły

 


Autor: Artur Podsiadły
Ostatnia aktualizacja: 08.06.2010, godz. 13:57 - Artur Podsiadły