Społeczna Odpowiedzialność Nauki II (SON II) - Przedmiotem programu jest wsparcie podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz innych jednostek organizacyjnych działających na rzecz upowszechniania nauki w realizacji projektów mających na celu popularyzację nauki lub promocję sportu akademickiego oraz projektów związanych z utrzymaniem zasobów bibliotecznych o istotnym znaczeniu dla nauki lub jej dziedzictwa.

 


Zadania realizowane przez Bibliotekę Uniwersytecką KUL w latach 2024/2026:

 

  1. "Zagraniczne schematyzmy i rubrycele zakonne w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL - digitalizacja - projekt finansowany w ramach umowy BIBL/SN/0065/2024/02 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na społeczną odpowiedzialność nauki II"
  2. "Digitalizacja i udostępnienie XV-wiecznych Biblii ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL - projekt finansowany w ramach umowy BIBL/SN/0064/2024/02 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na społeczną odpowiedzialność nauki II".

 

"Zagraniczne schematyzmy i rubrycele zakonne w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL - digitalizacja - projekt finansowany w ramach umowy BIBL/SN/0065/2024/02 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na społeczną odpowiedzialność nauki II"

 

Schematyzmy (występujące również pod nazwą katalog, rocznik, łac. schematismus, elenchus) są to wykazy osobowe duchowieństwa, druki urzędowe wydane za pozwoleniem władz kościelnych, mające charakter użytkowy. Rubrycele (znane też jako kalendarze liturgiczne, łac. Ordo Divini Officii, łac. directorium) zawierają przepisy i wskazania dotyczące odprawiania Mszy św. i odmawiania brewiarza, zaliczane są do ksiąg ceremonialnych. Zarówno schematyzmy jak i kalendarze liturgiczne zapewniają bieżący dostęp do praktycznych informacji natury organizacyjnej i liturgicznej. Podstawowymi adresatami są wówczas duchowni diecezjalni i zakonni oraz osoby bezpośrednio związane z Kościołem. Archiwalne publikacje tego typu są natomiast podstawą wielu opracowań naukowych. Schematyzmy i rubrycele bywają cennym źródłem wiedzy o funkcjonowaniu wspólnot zakonnych, dla których były sporządzane, czasami wręcz jedynym w przypadku rozproszenia lub utraty innych dokumentów historycznych. Celem projektu jest opracowanie merytoryczne, bibliograficzne dokumentów w systemie biblioteczno-informacyjnym ALMA i dLibra BC KUL, oraz digitalizacja i udostępnienie w Bibliotece Cyfrowej KUL oraz Polonie.

Specyfika tego typu publikacji powodowała, że na przestrzeni czasów ulegały one rozproszeniu, z uwagi na użytkowość informacji, które zwierały. Z założenia oba te druki miały ustalony termin ważności trwający około roku. Nie sprzyjało to ich kolekcjonowaniu, a do dziś przetrwała zaledwie część egzemplarzy. Przez to szczególnego znaczenia nabierają unikatowe zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, która posiada jedyny tego typu zbiór w Polsce i zapewne jeden z największych w Europie. Są w nich rzadkie, pojedyncze tytuły, które w innych miejscach nie przetrwały. Publikacje jednostek administracji zakonnej mających swoje siedziby poza obszarem Polski to około 700 roczników należących do 19 zgromadzeń. 60 % wszystkich egzemplarzy stanowią roczniki zakonu jezuitów. 20 % wszystkich egzemplarzy stanowią tomy wydane w XIX wieku, pozostałe 80 % zostało wydane w wieku XX, od 1900 do 1953 roku. Opracowanych bibliograficznie będzie 133 tytułów, powstanie ok. 700 publikacji cyfrowych, zdigitalizowaniu zostanie poddanych szacunkowo 75000 stron.

 

Opracowanie:

Agnieszka Jarzębowska

kustosz biblioteczny

 

 

"Digitalizacja i udostępnienie XV-wiecznych Biblii ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL - projekt finansowany w ramach umowy BIBL/SN/0064/2024/02 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na społeczną odpowiedzialność nauki II"

 

Pismo Święte jest najważniejszą księgą dla całego świata chrześcijańskiego. Biblia to również jeden z najważniejszych tekstów kultury europejskiej. Przepisywana a później drukowana, ozdabiana iluminacjami i drzeworytami, stała się podstawą tożsamości europejskiej. Była pierwszym tekstem, na którym uczono się czytać, jej tłumaczenia wpływały na rozwój i kształtowanie się norm języków wernakularnych. Ten właśnie tekst Johann Gutenberg wybrał do wydrukowania pierwszej książki.  

 

W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL znajduje się dziesięć egzemplarzy Pisma Świętego, powstałych w XV wieku. Jeden rękopis i 9 edycji inkunabułowych. Pochodzą one z wszystkich znaczących oficyn wydawniczych XV wieku: Wenecji, Sztrasburga, Norymbergii i innych. Poza katalogiem rękopisów i drukowanym katalogiem inkunabułów BU KUL nie były one przedmiotem szerszych opracowań a w przypadku rękopisu pozostają one nieznane. 

 

Celem projektu jest: 

  1. Opracowanie w systemie biblioteczno-informacyjnym Alma i dLibra (Biblioteka Cyfrowa) rękopisu i inkunabułowych wydań Pisma Świętego ze Zbiorów BU KUL.  
  2. Przebadanie pod kątem naukowym i opracowanie wyników badań w formie artykułu naukowego. 
  3. Poddanie ich oczyszczeniu i niezbędnym zabiegom konserwatorskim. 
  4. Poddanie procesowi digitalizacji i udostępnienie online w otwartym dostępnie w Bibliotece cyfrowej KUL dla wszystkich użytkowników.  

Biblie inkunabułowe, ze względu na czas powstania i na unikatową wartość dla kultury europejskiej są obiektami wymagającymi szczególnej ochrony, a ze względu na swoje znaczenie jako źródło historyczne powinny być udostępniane jak najszerszemu gronu badaczy. Ich opracowanie i zdigitalizowanie pozwoli na ochronę oryginałów przy jednoczesnej szerokiej dostępności wersji cyfrowych. Projekt pozwoli na wdrożenie działań konserwatorskich, mających za zadanie zachować je w jak najlepszym stanie dla przyszłych pokoleń i zatrzymać naturalne procesy degradacyjne.  



Opracowanie:

dr Arkadiusz Adamczuk

starszy kustosz dyplomowany

 

 

 

 

Autor: Artur Podsiadły
Ostatnia aktualizacja: 16.12.2024, godz. 14:33 - Małgorzata Augustyniuk