Różaniec |
|
Historia różańca - modlitwy
|
|
Przedstawienie wystawy i relacja z jej otwarcia
|
Różaniec - pochodzi od łacińskiego słowa rosarium, oznaczającego wieniec z róż. Sama róża jest jednym z kwiatów symbolizujących Dziewicę Maryję. Nazwa różańca wywodzi się ze średniowiecza. Odmawianie modlitwy różańcowej porównywano do ofiarowania Maryi wieńca ze 150 róż. Inne nazwy różańca: Psałterz maryjny, Pozdrowienia. |
|
|
|
Jak narodził się Różaniec |
|
|
Zacznijmy jednak od samego początku. Zanim powstał Różaniec, musiał powstać jego podstawowy składnik - 'Zdrowaś, Maryjo'. Jak wiadomo, pierwsza, główna część każdej 'Zdrowaśki' jest złożona ze słów znajdujących się w Ewangelii św. Łukasza. Właściwie chodzi o dwa różne fragmenty: najpierw powtarzamy słowa anioła Gabriela (por. Łk l, 28), a zaraz potem słowa św. Elżbiety (por. Łk l, 42). Oba zdania zostały pierwotnie wypowiedziane do Maryi, a stało się to z natchnienia Bożego i jest częścią objawienia wielkiej prawdy wiary, że "Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas" (J l, 14). Anioł mówi do Maryi Panny, która miała począć Chrystusa, a św. Elżbieta głosi pochwałę Maryi Dziewicy, która już Go poczęła. Te słowa nie są wy tworem ludzkiej mądrości i pobożności, chociaż zostały przez ludzi zapamiętane i zapisane na kartach Ewangelii ludzką ręką; stoi za nimi sam Duch Boży, który osobiście złączył pozdrowienie Maryi z uwielbieniem owocu Jej łona. Jednak natchnione słowa anioła i św. Elżbiety, otaczające tajemnicę wcielenia, nie stoją w Ewangelii obok siebie. Ktoś musiał je stamtąd wydobyć, połączyć i uczynić jedną modlitwą. Jak to się stało? |
Miesięcznik Formacji Różańcowej - www.rozaniec.eu |
||||
Miesięcznik "Różaniec" (nr 10'2003) |
Miesięcznik "Różaniec" (nr 1'2003) |
Miesięcznik "Różaniec" (nr 7-8'2003) |
Modlitwa nieustanna |
'Zdrowaś, Maryjo' zawdzięcza więc swoje powstanie zarówno Pismu Świętemu, jak i kościelnej Tradycji. Rozpowszechnienie się 'Pozdrowienia Anielskiego' wynikło z pobożności ludzi, którym modlitwa była tak potrzebna jak oddychanie. Wiemy, że przez kilka pierwszych wieków trwało w chrześcijaństwie intensywne poszukiwanie sposobu "modlitwy nieustannej" - chciano bowiem jak najlepiej wypełniać polecenie Pana Jezusa: "Nieustannie się módlcie" (l Tes 5,17). W tym celu wybierano jakąś krótką formułę modlitewną, którą następnie nie tylko zachowywano w pamięci, ale i nieustannie powtarzano, w myślach lub na głos. |
Imię Jezus |
Ludzie średniowiecza wiedzieli dobrze, że ta modlitwa maryjna to jakby delikatny welon, przez który obejmujemy Dzieciątko, naszego Pana. Przez długi czas nie wymieniano jednak w samej modlitwie Jego imienia, modlitwa kończyła się słowami: "błogosławion owoc żywota Twojego". To zaczęło się zmieniać w połowie XIII w., gdy papież (prawdopodobnie chodzi o Urbana IV) przyznał specjalny odpust za dołączanie do tradycyjnego 'Zdrowaś, Maryjo' Imienia Jezus. Praktyka ta rozpowszechniała się przez cały XVI w. Odtąd modlitwa rozciągała się jakby między dwoma Imionami: Maryja i Jezus. |
Nim powstał różaniec |
Samo 'Zdrowaś, Maryjo' to oczywiście jeszcze nie Różaniec. By tenże powstał, potrzebne były trzy wydarzenia, a właściwie procesy: wynalezienie koronki do liczenia modlitw, powiązanie 'Zdrowaś, Maryjo' z 'Ojcze nasz' (i z 'Wierzę w Boga') oraz połączenie odmawiania modlitwy ustnej z rozważaniem tajemnic. Wszystko to stało się w średniowieczu, lecz w różnym czasie. Różaniec jako metoda modlitwy dojrzewał zatem bardzo powoli, aby z czasem stać się metodą najbardziej popularną. |
De Rosario Mystico Discursus Praedicabiles select: Ex Percelebri Opere Super Litanias Lauretanas P. F. Justini Miechioviensis Ordinis Praedicatorum Editionem Emendatem Et Auctam Curavit J. Ziegler, Canonicus Ratisbonensis (...) Institutum Librarium Pridem G. J.Manz. MDCCCLXXXIX (1889) [ze zbiorów BU KUL] |
Rozaniec Przenajswiętszey Maryi Panny najsłodszego imienia Jezus oraz za Konaiacych i Zmarłych z modlitwami porannemi, i wieczornemi, z pieśniami różnemi, z przygotowaniem się do Spowiedzi i Kommunii, i innemi Nabożeństwy do SS. Zakonu Kaznodzieyskiego. Za pozwoleniem zwierzchnosci Roku Pańskiego 1805 w Warszawie [ze zbiorów BU KUL] |
Różańcowe tajemnice |
Poszczególne składniki Różańca w ciągu kilku wieków stopniowo rodziły się więc w modlitwie Kościoła i zrastały powoli w pewną organiczną całość. Niewątpliwie każde wspomniane wyżej wydarzenie - jak ukształtowanie się tekstu 'Zdrowaś', praktyka jego powtarzania, liczenie modlitw na paciorkach i powiązanie 'Zdrowasiek' z 'Ojcze nasz' - miało znaczenie dla powstania naszego Różańca. Rozstrzygające znaczenie miał jednak fakt dodania rozważań określonych tajemnic. |
Piotr Dembski, 'Różaniec', grafika, 2000 r. |
P. Franz Sattler SJ, Christrosen im Mariengarten, 1912; il. Straub (?) |
Papieże a Różaniec |
Od tamtego czasu Różaniec nie podlegał już niemal żadnym zmianom. Ta zrodzona w łonie Kościoła modlitwa zyskała dość szybko aprobatę kolejnych papieży. Jako pierwszy udzielił jej Leon X w 1520 r. Niedługo potem, na progu reformacji, zauważono opatrznościowy charakter powstania tej modlitwy. Różaniec stał się instrumentem obrony wiary katolickiej przed herezją. Gdy natomiast chrześcijańska flota zatrzymała pod Lepanto w 1571 roku islamską potęgę, św. Pius V zdecydował o wprowadzeniu do roku kościelnego osobnego święta ku czci Różańca. Tak powstało październikowe Święto Różańcowe, wyróżnione specjalnym formularzem mszalnym. W ten sposób Różaniec, który w pewnym sensie wyłonił się z liturgii, znalazł w niej teraz honorowe miejsce. |
Paweł Milcarek (miesięcznik 'Różaniec') |
Nowy Układ różańca - tajemnice |
Jan Paweł II: Moje ulubione modlitwy |
List apostolski 'O różańcu Świętym' |
Dominik z Prus (z Gdańska) - (1382-1460) |
Po dość burzliwym życiu świeckim wstąpił do kartuzów w Trewirze. Tam opat Adolf z Essen polecił mu odmawiać 50 'Zdrowaś, Maryjo'. Ponieważ młody zakonnik uważał taką modlitwę za nużącą, opat nakazał mu też rozważać życie Jezusa i Jego Matki. Później Dominik połączył modlitwę i medytację: w 'Pozdrowieniu Anielskim po słowie "Jezus" dodawał zdanie opisujące jedną z tajemnic życia Chrystusa. Były to tzw. klauzule. Pierwszy Różaniec z dopowiedzeniami powstał w okresie Adwentu 1409 roku. Pomysł został zaakceptowany przez opata Adolfa, który nakazał go praktykować innym. W latach 1432 - 1434 Dominik napisał głęboko zakorzenione w Piśmie Świętym dopowiedzenia do całego Psałterza Najświętszej Maryi Panny. Opracował 150 klauzul (14 o dziecięctwie, 6 o publicznej działalności Jezusa, 24 o Jego męce, a 6 o zmartwychwstaniu i chwale), zalecając ich samodzielne rozwijanie. |
Św. Dominik - (ok. 1170-1221 |
Uważany za twórcę modlitwy różańcowej św. Dominik, założyciel Zakonu Braci Kaznodziejów, był Hiszpanem. Około 1206 roku rozpoczął nawracanie katarów w południowej Francji. Chodząc od wioski do wioski, głosił Ewangelię. Według podania, gdy modlił się gorąco o nawrócenie heretyków, ukazała mu się Matka Boża, która powiedziała: "Chcę, abyś wiedział, że w tego rodzaju walce taranem pozostaje zawsze Psałterz anielski, który jest kamieniem węgielnym Nowego Testamentu. Jeśli więc chcesz zdobyć te zatwardziałe dusze i pozyskać je dla Boga, głoś mój Psałterz". Od tej pory św. Dominik gorliwie zachęcał do odmawiania Różańca. |
Bł. Alan de La Roche (de Rupe) - (1428-1475) |
Był kapitanem w zakonie dominikanów, pisarzem ascetycznym. Pełnił funkcję wizytatora dominikanów w Polsce. Krzewił modlitwę różańcową. Ustalił formę Różańca, ujmując go w piętnaście dziesiątek 'Zdrowaś, Maryjo' przedzielonych 'Ojcze nasz'. Szerzył nabożeństwo różańcowe i założył pierwsze w świecie bractwo różańcowe zwane Bractwem Psałterza Jezusa i Maryi. W 1464 roku ukazała mu się Matka Najświętsza, która na znak wierności i wytrwałości wręczyła mu pierścień, znak duchowych zaślubin. Polecał duszpasterzom głosić kazania o tematyce różańcowej i zakładać bractwa. Te zalecane przez niego praktyki duszpasterskie przyczyniły się do szybkiego rozwoju tej modlitwy w [całej] Europie. |
Stowarzyszenia Różańcowe
|
|
Bractwo Różańcowe, pierwsze założone przez dominikanina Alana de La Roche (de Rupe) w 1470 roku w Douai (Francja) |
|
Różaniec Wieczysty (Różaniec Nieustający), zapoczątkowany w połowie XVII w. we Włoszech przez dominikanów: o. Petroniusza Martini (Bolonia) i św. Tymoteusza Ricci (Florencja) |
|
Żywy Różaniec, założony w 1826 roku we Francji przez Paulinę Marię Jaricot |
|
Krucjata Różańca Rodzinnego powołana przez dominikanów w 1939 roku w Belgii |
|
Różaniec Drogi Pokuty i Modlitwy o Pokój na Świecie, wspólnota modlitewna założona w 1949 roku w Austrii przez franciszkanina o. Piotra Pawliczka |
|
Podwórkowe Kółka Różańcowe Dzieci zainicjowane w 1997 roku na antenie Radia Maryja przez Madzię Buczek |
Opracowanie wersji internetowej wystawy 'Różaniec', redakcja, kompozycja i dodatkowe materiały - Jan Krzysztof Wasilewski |
Ostatnia aktualizacja: 03.08.2008, godz. 00:27 - Jan Wasilewski