Chora książka: niekorzystne wpływy atmosferyczne

Chora książka: starzenie się papierów
Chora książka: niekorzystne wpływy atmosferyczne
Chora książka: destrukcyjne czynniki biologiczne
Chora książka: niszczycielska działalność człowieka

 

Co zagraża książkom, a co zagraża ludziom w kontakcie z książkami;
drugą część tematu opracowała Barbara Skoczyńska, lekarz medycyny
(osobna strona)

mgr Jolanta Wasilewska

13.XII 2004 r.

  Powietrze - szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich - unosi kurz, spaliny, dymy, pyły przemysłowe, co sprzyja wielu niekorzystnym reakcjom chemicznym np. tworzeniu się kwasu siarkowego, który ma destrukcyjny wpływ na cząstki celulozy (papier) i kolagenu (skóra), powodując ich rozkład. Dwutlenek siarki jako efekt spalania węgla i produktów naftowych wraz z tlenem i wodą zawartymi w powietrzu tworzy kwas siarkowy. Kwas ten absorbuje się na powierzchni papieru, płótna czy skóry, powodując duże zniszczenia [ 7 ].

  Z kolei ozon jest mocnym utleniaczem, powodującym duże szkody we wszystkich materiałach pochodzenia organicznego. Ozon jest wynikiem działania światła słonecznego na dwutlenek azotu zawarty w spalinach samochodowych, może być także wytwarzany przez elektrostatyczne systemy filtrowania w niektórych klimatyzatorach, a także przez kopiarki termiczne.

  Źródłem szkodliwych zanieczyszczeń gazowych może być również palenie papierosów, gotowanie, a także odparowywanie (odgazowywanie) różnego rodzaju substancji chemicznych takich jak: farby wykończeniowe, powłoki przeciwpożarowe, tapety, materiały samoprzylepne i wiele innych [ 8 ].

Książki narażone są na szkodliwy wpływ światła słonecznego, które przez okna magazynów dociera jako promieniowanie ultrafioletowe i podczerwone. Promieniowanie ultrafioletowe powoduje płowienie atramentów, farb oraz barwionych płócien i skór, a przede wszystkim żółknięcie papieru; promieniowanie podczerwone padając na książkę mocno ja nagrzewa, co w efekcie daje przesuszenie obiektu, a nawet czasami doprowadza do jego deformacji [ 9 ].

 Zdeformowana książka


  Istotny wpływ na "zdrowie" książki ma temperatura powietrza w magazynach, czyli ciepło, którego źródłem są: promieniowanie słoneczne, kaloryfery, żarówki itp. Nagłe wahania temperatury działają na zbiory destruktywnie ze względu na różną rozszerzalność poszczególnych materiałów. Zbyt szybkie nagrzewanie prowadzi do szkodliwej utraty wilgotności, zaś zbyt szybkie oziębianie powoduje skraplanie się pary wodnej zawartej w powietrzu i wnikaniu wody w książki.

 

Przypisy

7. J. Wieprzkowski, Konserwacja księgozbiorów. Informator dla bibliotekarzy, Warszawa 1991, s. 9
8. E. P. Adcock, Ochrona i przechowywanie zbiorów: zalecenia IFLA w kwestii opieki
    i obchodzenia się z materiałami bibliotecznymi, Wrocław 1999, s. 31
9. Rozróżniamy dobowe, roczne i nieokresowe wahania temperatury powietrza. Dobowe wahania temperatury powietrza
    atmosferycznego charakteryzują się w normalnych warunkach występowaniem jednego minimum i jednego maksimum.
    Minimum temperatury występuje zazwyczaj podczas wschodu lub na krótko przed wschodem słońca, w chwili
    zahamowania przez promienie słoneczne nocnego spadku temperatury powietrza. Od tego momentu temperatura
    powietrza zaczyna wzrastać, by między godziną 14 a 15 osiągnąć maksimum, po czym następuje spadek temperatury
    trwający aż do rana. B. Zyska, Ochrona księgozbioru przed zniszczeniem, t. 2, Czynniki niszczące materiały
    w zbiorach bibliotecznych, Katowice 1993, s. 56

 

 

Autor: Jan Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 15.05.2008, godz. 08:14 - Jan Wasilewski